Światła dodatkowe

Światła dodatkowe

Do tej pory omówiliśmy kilka sposobów ustawienia świateł i cieni przy zastosowaniu jednego źródła światła. Techniki te są niezwykle pożyteczne, ponieważ pozwalają uzyskać doskonałe rezultaty, nawet gdy dysponuje się tylko jednym źródłem światła. Zależnie od upodobań można zadowolić się efektami otrzymanymi za pomocą tylko jednego źródła światła i nie zajmować się więcej oświetleniem, choćbyśmy mieli do dyspozycji więcej lamp. Może to stanowić pewne pocieszenie dla osób niezajmujących się zawodowo fotografią, które wykonują portrety tylko w świetle słonecznym.

Mimo to w rzeczywistości niewielu zawodowych portrecistów używa tylko jednego źródła światła, dlatego też teraz przejdziemy do omówienia innych rodzajów świateł i sposobów ich wykorzystania.

Światło wypełniające

W fotografii portretowej cienie zazwyczaj są istotne, ale bardzo często zdarza się, że chcemy je rozjaśnić lub nawet całkowicie wyeliminować. Za pomocą zaledwie jednego źródła światła można to uzyskać tylko wtedy, gdy umieścimy je blisko obiektywu aparatu. Jeśli jednak chcemy pozostawić źródło światła głównego z dala od aparatu, do rozjaśnienia lub usunięcia cieni wymagane jest zastosowanie światła wypełniającego.

Fotografowie zazwyczaj używają światła wypełniającego, które oświetla modela dwa razy słabiej niż światło główne. Nie jest to jednak zalecenie bezwzględne, ponieważ jedni bardzo często stosują światło wypełniające, a inni – równie utalentowani – nie korzystają z niego wcale. Naszym zdaniem stosowanie schematów oświetleniowych nie jest najważniejsze, bardziej istotne jest bowiem ustawienie oświetlenia w taki sposób, abyśmy byli z niego zadowoleni. Część fotografów wykorzystuje jako światło wypełniające dodatkowe źródła światła, inni zaś wolą płaskie, odbijające światło powierzchnie, czyli blendy. Obie metody mają swoje zalety.

Podstawowa aranżacja wielu świateł składa się ze światła głównego i wypełniającego. W takim układzie dodatkowe aktywne źródło światła jako światło wypełniające zapewnia większą elastyczność w ich ustawianiu. Możemy wtedy ustawić światło wypełniające tak daleko od fotografowanej osoby, aby nie zawadzało, a jednocześnie było wystarczająco jasne.

8.15 Do wykonania tego zdjęcia zastosowano tylko światło wypełniające. Jest znacznie, znacznie ciemniejsze od światła głównego

Zdjęcie 8.15 zostało wykonane z zastosowaniem jedynie światła wypełniającego. Wyłączyliśmy światło główne, gdyż chcieliśmy uwidocznić efekt użycia samego światła wypełniającego.

Spójrz teraz na zdjęcie 8.16, które zostało zrobione przy włączonych wszystkich światłach. Jest to typowa kombinacja światła wypełniającego i głównego.

8.16 Do wykonania tego zdjęcia zastosowaliśmy światło główne i światło wypełniające

Bardzo istotne znaczenie podczas stosowania światła wypełniającego ma wielkość jego źródła. Ogólna zasada brzmi: „im większe, tym lepsze”. Jak pamiętasz, im większe jest źródło światła, tym bardziej miękkie tworzy cienie. Miękko zarysowane cienie, utworzone z użyciem dużego źródła światła wypełniającego, są mniej widoczne i mniej rywalizują z cieniami tworzonymi przez światło główne.

Zastosowanie dużego światła wypełniającego lub tworzącego je dużego ekranu daje także większą swobodę w ustawianiu światła. Cienie tworzone za ich pomocą nie są wyraźnie zarysowane, toteż jego dokładne ustawienie nie ma większego znaczenia. Oznacza to, że możemy umieścić lampę gdziekolwiek, aby się o nią nie potykać, a różnice w oświetleniu będą znikome.

Na ilustracji 8.17 został przedstawiony schemat oświetlenia składającego się ze światła głównego i dwóch świateł wypełniających - do wyboru: dużego i małego. Rzadko stosuje się oba jednocześnie, ale jedno i drugie ustawienie może być z powodzeniem wykorzystywane, zależnie od preferencji osobistych i posiadanego sprzętu.

8.17 Dwa ustawienia światła wypełniającego. Światło odbite od parasolki daje bardziej miękkie oświetlenie. Małe światło wypełniające, znajdujące się blisko aparatu, tworzy ostre cienie, ale większość z nich pada za fotografowaną osobą i nie są one widoczne

Jedno źródło światła wypełniającego, podobnie jak źródło światła głównego, zostało wyposażone w parasolkę. Zwiększa ona efektywną wielkość tego źródła i zmiękcza cienie. Ze względu na fakt, że jest to duże światło, możemy nim poruszać w sporym zakresie bez wpływu na rozkład świateł. Taka aranżacja ułatwia regulację jasności światła wypełniającego przez przysuwanie lub odsuwanie go od fotografowanej osoby.

Natomiast źródło światła wypełniającego ustawione obok aparatu i nieco nad nim może być niewielkie. Jak widać, znajduje się ono bardzo blisko obiektywu aparatu fotograficznego. Takie światło rzuca ostre cienie, ale większość z nich pada za fotografowaną osobą, nie są więc widoczne.

Blendy jako źródła światła wypełniającego

Jeżeli nie masz drugiej lampy, to jednym z najprostszych i jednocześnie najtańszych sposobów na rozjaśnienie głębokich cieni jest zastosowanie blend do odbijania światła pochodzącego ze źródła światła głównego ustawionego w kierunku twarzy modela. Taki właśnie ekran znajdujący się po prawej stronie modelki możesz zobaczyć na fotografii 8.5, przedstawiającej cały plan zdjęciowy w atelier.

Chcielibyśmy również zaprezentować efekt użycia samej blendy, ale to oczywiście niemożliwe, ponieważ jest ona oświetlona przez światło główne.

Uciążliwym problemem związanym z używaniem blend jako źródeł światła wypełniającego jest to, że nie dają one wystarczająco jasnego oświetlenia, zwłaszcza gdy odsuwamy aparat od modela, aby pokazać na zdjęciu więcej niż tylko głowę i ramiona modela. W takim wypadku blenda także musi zostać odsunięta, aby nie było jej widać na zdjęciu.

Ilość światła dostarczana przez blendę zależy od wielu czynników, w tym:

• Od odległości blendy od modela. Im bliżej fotografowanej osoby znajduje się blenda, tym światło wypełniające jest jaśniejsze.
• Od kąta ustawienia blendy. Blenda najjaśniej oświetla modela wówczas, gdy jest ustawiona pod takim samym kątem zarówno względem fotografowanej osoby, jak i światła głównego. Obrócenie blendy bardziej w kierunku modela zmniejsza intensywność rzucanego przez nią światła, natomiast obrócenie blendy w kierunku światła głównego zwiększa ilość światła rzucanego przez nią w kierunku przeciwnym w stosunku do fotografowanej osoby.
• Od rodzaju powierzchni blendy. W zależności od rodzaju powierzchni materiału, z jakiego są wykonane blendy, odbijają one różne ilości światła. Do zrobienia omawianego zdjęcia zastosowaliśmy białą blendę. Gdybyśmy chcieli mocniej oświetlić fotografowaną osobę, moglibyśmy użyć srebrnej. Należy także pamiętać, że wybór powierzchni blendy zależy również od wielkości źródła światła głównego. Na przykład duża srebrna blenda będzie źródłem miękkiego światła wypełniającego tylko wtedy, gdy światło główne również będzie miękkie.
• Od koloru blendy. Podczas wykonywania zdjęć barwnych można stosować kolorowe blendy, które są czasem przydatne do wzmocnienia albo osłabienia kolorystyki cieni. W przypadku portretu wykonywanego w świetle dziennym słońce stanowi na ogół światło główne, a źródłem światła wypełniającego jest odkryte niebo. W konsekwencji niebo zazwyczaj zabarwia cienie na niebiesko. Użycie w takim wypadku złotej blendy ociepli je przez wyeliminowanie niebieskiego zabarwienia i w rezultacie da bardziej neutralne kolory. Zastosowanie dokładnie odwrotnego podejścia może sprawić, że portret wykonany w studiu będzie wyglądał jak portret zrobiony przy świetle dziennym. W takiej sytuacji jasnoniebieska blenda schłodzi odcień cieni, aby wyglądały one tak samo jak na zdjęciu wykonanym w plenerze. Efekt ten jest delikatny i niewielu obserwatorów potrafi go dostrzec, ale mimo to większość z nich będzie przypuszczać, że portret został zrobiony na zewnątrz.

8.18 Światło główne, blenda oraz inne światła używane w fotografii portretowej. Ta aranżacja jest w miarę typowa, mimo że jedni fotografowie są skłonni używać mniej rodzajów światła, a inni więcej

My wolimy blendę od zastosowanego poprzednio błysku wypełniającego, pochodzącego z flesza, dlatego pozostawiliśmy ją na tym samym miejscu podczas wykonywania wszystkich następnych zdjęć. Na schemacie 8.18 widać, gdzie umieściliśmy blendę w jeszcze bardziej rozbudowanej aranżacji oświetlenia.

Porozmawiamy teraz o innych rodzajach świateł używanych do portretowania.