![„Matrix” i konie w galopie. Polecamy biograficzny komiks o Muybridge’u [RECENZJA]](/i/images/9/1/9/d2FjPTMxN3gxLjUwMA==_src_235919-IMG_8199-3.png)
Newsletter
Newsletter
Z jednej strony, fotografowi, jako autorowi utworu fotograficznego, przysługuje ochrona prawnoautorska. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych wyposaża go w prawa osobiste i majątkowe do swojego utworu. Dlatego to właśnie on jest jedyną osobą uprawnioną do tego, aby z utworu korzystać, rozporządzać nim i czerpać z niego korzyści majątkowe. Co do zasady, tylko on może zdecydować o pierwszym udostępnieniu go publiczności i od jego zgody zależy możliwość rozpowszechniana.
Z drugiej jednak strony, zdjęcie, na którym utrwalono wizerunek osoby do niego pozującej, ma jeszcze inny wymiar. Oprócz fotografii samej w sobie, do której prawa przysługują jej autorowi, przedstawia ono wizerunek modela, który to wizerunek jest chronionym przez prawo dobrem osobistym. Dlatego też jego rozpowszechnianie wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej, a uchybienie temu obowiązkowi może powodować poważne konsekwencje takie jak np. obowiązek zaniechania dalszego rozpowszechniania czy obowiązek zadośćuczynienia.
Prawo autorskie i prawo do wizerunku a publikacja zdjęcia
Wydawać by się mogło, że ta opisana powyżej podwójna ochrona musi powodować między fotografem a pozującym spór o to, kto może ze zdjęcia korzystać i je rozpowszechniać. Wyobraźmy sobie taką sytuację: fotograf umówił się z modelką na sesję fotograficzną w swoim studiu. Udało mu się wykonać kilka świetnych zdjęć, które ma nadzieję sprzedać za bardzo dobrą cenę. Jednak kolejnego dnia odkrywa, że jedno z wykonanych podczas sesji zdjęć, zostało zamieszczone na blogu modelki, która w ten sposób się promuje. Jak ocenić taką sytuację? Czy modelka mogła zamieścić w Internecie fotografię, do której pozowała? A czy fotograf może sprzedać wykonane przez siebie zdjęcie?
W przedstawionym powyżej przypadku, odpowiedź na obydwa pytania jest taka sama i brzmi: nie. Modelka nie mogła zamieścić w Internecie fotografii, na której utrwalono jej wizerunek, ponieważ zdjęcie nie należy do niej. Wszelkie prawa pozostają przy twórcy utworu, czyli przy fotografie. Tylko on może korzystać i rozporządzać swoim utworem, chyba że prawa te przeniesie na inną osobę. Ponieważ w tym przypadku nie przeniósł na modelkę żadnych praw, to nie mogła ona rozpowszechniać cudzego utworu, niezależnie od tego, czy widnieje na nim jej twarz czy nie. Także i fotograf nie może wykonać żadnego ruchu, ponieważ utrwalił wizerunek modelki i rozpowszechnianie zdjęcia oznacza jednoczesne rozpowszechnianie wizerunku. A to wymaga zgody osoby na nim przedstawionej. Czyżby była to więc sytuacja patowa?
Ponownie odpowiedź brzmi: nie. Możliwych jest kilka rozwiązań takiego sporu. Po pierwsze, obie strony konfliktu mogą się porozumieć dla lepszego zrealizowania swoich celów: fotograf może poprosić modelkę o wyrażenie zgody na rozpowszechnianie jej wizerunku, a modelka uzyskać od fotografa zgodę na zamieszczenie na swoim blogu zdjęcia, które ją przedstawia. Po drugie, niezwykle istotną regulacje w tej kwestii zawiera art. 81 par. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Stanowi on, że o ile strony nie umówiły się inaczej, to zezwolenie na rozpowszechnianie wizerunku nie jest wymagane, jeżeli osoba na nim przedstawiona otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie. Gdyby więc fotograf z opisanej sytuacji zapłacił modelce choćby niewielką sumę za pozowanie, mógłby być spokojny o to, że nie ma ona już żadnych roszczeń w stosunku do jego zdjęcia.
Jak pokazuje powyższy przykład, zarówno fotograf, jak i model, ma pewne prawa związane ze zdjęciem. W przypadku konfliktu interesów, gdy brak jest woli współdziałania po obydwu stronach, może dojść do sytuacji bez wyjścia. Dlatego warto zawczasu zadbać o uzyskanie wymaganej zgody od osoby pozującej. Chyba że osoba ta dostała zapłatę za pozowania – wtedy fotograf może być spokojny o swój utwór.
Tekst: Magdalena Stasiak, Bartosz Witkowski
Więcej tekstów poświęconych prawu autorskiemu w fotografii znajdziecie w serwisie fotoprawo.pl.
_443908423.jpg)
_1877607562.jpg)
_1094526942.jpg)
