Newsletter
Newsletter
Zgodnie z zapowiedzią ostatnia część cyklu zawiera praktyczny przewodnik budowy prostej kamery otworkowej. Warto zaznaczyć na samym początku, iż to, czy aparat wykonywać będziemy ściśle według obliczeń, zamawiając otworek wykonany laserowo z internetowej strony - a są takie - czy też zrobimy całą kamerę zupełnie bez obliczeń, kierując się jedynie prostą zasadą: mała kamera - mały otworek, duża kamera - duży otworek, nie posiada wcale wyraźnego przełożenia na jakość i ostateczny efekt zdjęć. W końcu wszystko zależy od pomysłowości fotografującego, a jakość zdjęć wykonanych domowymi sposobami kamer często niczym się nie różni od tych wykonanych kamerami produkowanymi przez profesjonalne firmy.
Istnieje co najmniej kilka rodzajów kamer, które można by zaproponować jako najłatwiejsze do zbudowania. Do ich konstrukcji najlepiej wykorzystać dostępne pudełka czy puszki. Opisana poniżej wersja sprawdziła się dobrze podczas akcji otworkowej, którą miałem okazję prowadzić w ramach "Fotoporuszenia 2004". Kamery te skonstruowane zostały z okrągłych puszek z metalowym wieczkiem. Materiał umieszczony w nich przylega do bocznych ścianek, dlatego też kamera charakteryzuje się szerokim kątem i obrazem zwężającym się w kierunku krawędzi kadru. Bierze się to stąd, iż odległość od otworka do negatywu jest mniejsza na krawędziach niż na środku materiału, co sprawia, że kamera to ma szerszy kąt widzenia na krawędziach niż w centrum - dla przyzwyczajonych do normalnych obiektywów może to brzmieć dziwnie, ale w efekt wizualny jest bardzo atrakcyjny.
Kamera przedstawiona na zdjęciu wykonana jest z puszki o średnicy 10cm wysokiej na 14cm. Otwór wykonany jest w połowie wysokości w bocznej ściance. Do wykonania zdjęcia najlepszy jest papier fotograficzny formatu 13x18cm. Papier powinien być matowy, ponieważ w puszce ułożony jest wzdłuż ścianki bocznej, w pozycji poziomej, więc jego krańce mogą odbijać światło na przeciwległy koniec papieru i tworzyć nieprzyjemne wizualnie odbicia. Jeżeli chcemy później nie tylko skanować zdjęcie, ale także wykonać kopię stykową, musi być to papier bez napisów na spodniej warstwie: na przykład ilford lub foma.
Średnicę otworka jaką powinna mieć nasza kamera można obliczyć z poniższego wzoru: optymalna średnica otworka = pierwiastek z (0.0016 x odległość od otworka do negatywu). Można też skorzystać z kilku kalkulatorów dostępnych w internecie: polecam autorstwa Davida Belihara, dostępny na stronie www.pinhole.cz.
Otwór dla ogniskowej 80-100mm powinien mieć średnicę około 0,4mm. Zazwyczaj otworek wykonuje się osobno w miedzianej blaszce - chodzi o miękki materiał, ale można wykorzystać blachę z puszki - a następnie mocuje od wewnątrz do większego otworu wykonanego w puszce. Chodzi oczywiście o precyzję wykonania otworka, ale też o to, aby był on wykonany w jak najcieńszej blaszce, bo tylko wtedy dochodzi do odpowiedniego załamania światła. Jednak otworki wykonane w od razu w puszce także świetnie się sprawdzają.
Ogólnie na potrzeby konstrukcji pierwszej kamery, wystarczy że wykonamy jak najmniejszy otworek przy pomocy igły, od razu w puszce. Igłę należy lekko wbijać młotkiem do boku puszki, ale tak, żeby nie zrobić od razu otworku, tylko lekkie wybrzuszenie, które następnie trzeba wyszlifować gładkim papierem ściernym od wewnątrz. Dziurka - widoczna pod światło - powinna się pojawić dopiero w trakcie szlifowania, tylko wtedy będzie naprawdę mała. Szlifowanie jest też ważne dla jakości obrazu.
Jako migawka może służyć kawałek czarnego papieru i dwie gumki, które będą go przytrzymywać wokół puszki. Taśma klejąca ma tę wadę, że klej pozostawiony na otworku będzie zbierał zabrudzenia. Można wykorzystać dwustronną taśmę klejącą z naklejonym na środku kwadratem 1,5x1,5cm czarnego papieru.
Ponieważ na środku odległość od otworka do papieru wynosi 100mm, a średnica otworku przeważnie wychodzi w takim najprostszym sposobie wykonania jednak bliżej 0,5mm, to taka kamera będzie mieć światło odpowiadające przysłonie w obiektywie numer 200. Przy formacie negatywu 13x18cm na środku obraz będzie odpowiadał ogniskowej 19mm, a więc super szerokokątnemu obiektywowi, i będzie się rozszerzać w kierunku brzegów, aż do ogniskowej 13mm. W efekcie obiekty równoległe, jak budynki, będą się zwężać na bokach zdjęcia.
_1094526942.jpg)
_968856305.jpg)
_443908423.jpg)
Czas naświetlania zależy od ogniskowej i od średnicy otworka, oraz światłoczułości negatywu. Poniżej przedstawiam orientacyjne czasy naświetleń. Nie jest to ostateczna wersja - trzeba ją opracować samemu dla własnej kamery, gdyż otworki wykonane ręcznie zawsze będą się trochę różnić. Jeżeli zdjęcia wyjdą niedoświetlone, czas ekspozycje należy zwiększyć dwukrotnie - podobnie dla prześwietlenia. Czasami oznacza to zwiększenie czasu z godziny - do dwóch godzin, albo z jednego dnia do dwóch! Warto zapisywać czasy naświetleń, warunki ekspozycji i efekty dla orientacji przy kolejnych zdjęciach.
border=2;sizex=3;sizey=6;headersx=0;headersy=0|Warunki oświetleniowe;Wskazanie światłomierza dla ISO 100 i przysłony f3.5;Czas naświetlania;Obiekty w pełnym słońcu, czyste niebo lub lekkie chmurki (słońce rzuca wyraźne cienie);1/1200;30s;
Lekkie zachmurzenie: nie widać cieni, ale mocne światło;1/600-1/300;1min;
Zachmurzenie;1/300-1/125;2min;
Zachmurzenie mocne lub obiekty w cieniu przy pełnym słońcu;1/125-1/60;4min-8min;
Wnętrze, do którego wpada sporo światła przez szyby, typu kawiarnie;1/30 i dłużej;16min-30min i więcej
Powodzenia!
_____________
Karol Hordziej jest znawcą fotografii otworkowej, autorem pierwszej polskiej strony poświęconej w całości tej tematyce. Studiuje w Instytucie Twórczej Fotografii Uniwersytetu Śląskiego w Opavie, prowadzi warsztaty fotografii otworkowej (Fotoporuszenie 2004) i wystawia swoje prace (Citylight I i Citylight II podczas Miesiąca Fotografii w Krakowie 2004).
Wszystko o fotografii otworkowej na stronie www.pinhole.art.pl
