Czy rzeźba może być plagiatem zdjęcia?

Autor: Maciej Luśtyk

13 Marzec 2017

Artykuł na: 2-3 minuty

Francuski sąd nakazał artyście Jeffowi Koonsowi i Centrum Pompidou zapłatę 40 tys. euro żonie fotografa Jean-Francois Baureta, na którego zdjęciu rzekomo wzorował się Koons podczas tworzenia swojej rzeźby.

Czy tworząc rzeźby można narazić się na pozew ze strony fotografa? Najwyraźniej tak, a przynajmniej we Francji. Przekonał się o tym znany artysta Jeff Koons, który przegrał proces o plagiat, którego miał dopuścić się podczas tworzenia rzeźby “Naked” z 1988 roku. Pozew wytoczyła żona zmarłego fotografa Jean-Francos Baureta, która twierdzi, że praca Koonsa jest kopią czarno-białego zdjęcia “Enfants” z 1975 roku. Sędzia uznał, że praca Koonsa, choć wzbogacona o szereg elementów, “pozwala bezbłędnie rozpoznać postaci i pozę” ze zdjęcia Baureta. Dzieci w obydwu pracach stoją w bardzo podobny sposób i mają identyczne fryzury.

Co ciekawe, Centrum Pompidou musi zapłacić karę nawet mimo tego, że rzeźba nigdy nie była wystawiana w jego przestrzeni (ponoć uległa uszkodzeniu podczas transportu). Była jednak użyta w katalogu wystawy retrospektywnej Koonsa, która prezentowana była od listopada 2014 roku do kwietnia 2015 roku. Rzeźbiarz zapłacić ma dodatkowe 4 tys. euro za używanie zdjęcia rzeźby na swojej stronie internetowej.

Nikon Z8 + złoty pakiet Fotoforma Care 12 mies.

15 445 zł

Canon EOS R6 Mark II + Cashback 500 zł + złoty pakiet Fotoforma Care 12 mies.

8 999 zł

Sony A7 III + złoty pakiet Fotoforma Care 12 mies.

5 889 zł

Sony A7 IV + Cashback 1300 zł + złoty pakiet Fotoforma Care 12 mies.

9 989 zł

Panasonic LUMIX S5II + S 50 mm + R 20-60 mm + obiektyw S 85 mm f/1.8 za 1 zł

10 999 zł

Po lewej zdjęcie Baureta, po prawej rzeźba Koonsa

Warto przypomnieć, że nie jest to pierwsza tego typu sytuacja. Jeff Koons posądzany był o plagiat kilkukrotnie, z czego przynajmniej raz tego typu sprawę już przegrał. W 1990 roku został uznany winnym skopiowania w swojej pracy zdjęcia fotografa Arta Rogersa, a w 2015 roku została mu wytoczona sprawa przez amerykańskiego fotografa Mitchela Graya, który twierdzi, że w obrazie z 1986 roku Koons w całości wykorzystał jego zdjęcie wykonane 10 lat wcześniej.

Mimo to sprawy tego typu zawsze wywołują dyskusję. Z jednej strony, z podobieństwem obu prac trudno dyskutować, z drugiej w obydwu przypadkach wykorzystane zostało zupełnie inne medium, zupełnie inny wydaje się być także charakter obu prac. Dochodzi też kwestia tego, że przetwarzanie motywów obecne jest w sztuce współczesnej na co dzień, a także moralnie dwuznaczny fakt, że pozew wystosowała żona fotografa, a nie sam autor zdjęcia. W wielu krajach zapewne wynik takiego procesu byłby inny.

A jak według Was taka sprawa skończyłaby się w Polsce?

Więcej informacji znajdziecie pod adresem theguardian.com.