![„Matrix” i konie w galopie. Polecamy biograficzny komiks o Muybridge’u [RECENZJA]](/i/images/9/1/9/d2FjPTMxN3gxLjUwMA==_src_235919-IMG_8199-3.png)
Newsletter
Newsletter
Kupując kompakt cyfrowy, większość osób zastanawia się, do czego służą tryby oznaczone tajemniczymi skrótami P, S, A czy M. W wielu aparatach widnieją one na tarczy wyboru programu. Znaleźć na niej można także symbole graficzne programów tematycznych. Z nimi jest mniejszy problem, gdyż intuicyjnie czujemy, że ikonka twarzy oznacza program do wykonywania portretów, a góry symbolizują fotografowanie krajobrazów. Jednak jak działają te programy i kiedy należy z nich korzystać? W 3. części poradnika dla świeżo upieczonych posiadaczy kompaktów wyjaśnimy, w jakich okolicznościach należy korzystać z poszczególnych programów. Zaczniemy jednak od wyjaśnienia, co to jest i jak działa program aparatu.
Aby wykonać zdjęcie należy spełnić jeden warunek - na materiał światłoczuły musi paść odpowiednia porcja światła. Dotyczy to zarówno tradycyjnej fotografii, jak i fotografii cyfrowej. W drugim wypadku rolę materiału światłoczułego pełni sensor obrazowy, czyli matryca światłoczuła. Za dobranie właściwej porcji światła odpowiedzialne są migawka i przysłona. Migawka reguluje czas, przez jaki światło pada na materiał światłoczuły, przysłona otwór, przez który wpada, czyli natężenie światła. Oba te parametry możemy ustalić samodzielnie na podstawie pomiaru światła światłomierzem lub na własne wyczucie. Jednak najłatwiej zdać się na pomiar wykonany przez aparat. I tu wkraczamy w działanie trybu fotograficznego. Wbudowany w aparat światłomierz informuje go o ilości światła padającego na fotografowaną scenę. Program ustala, jakie powinny być warunki ekspozycji, czyli jak długo powinno trwać naświetlanie i jak intensywne powinno być światło wpadające przez obiektyw. Od wyboru programu zależy, jaki uzyskamy efekt na zdjęciu. Więcej wiadomości o zależności między migawką i przysłoną znaleźć można w artykule Migawka kontra przysłona - dwa elementy dzięki którym powstaje obraz.
Dwa podstawowe programy, które spotkamy w każdym kompakcie to pełna automatyka i program oznaczony literą P. Różnice w ich działaniu nie są duże. Automatyka (oznaczana często zielonym aparacikiem, a w niektórych aparatach serduszkiem lub literą A) odpowiada za dobór wszystkich parametrów, takich jak czas otwarcia migawki, otwór przysłony, czułość matrycy, balans bieli. Fotograf nie ma wpływu na żaden z nich. Poza wyborem kadru i ustawieniem zooma niczego nie może zmienić.
Nieco inaczej wygląda sytuacja po wybraniu programu P. Wtedy użytkownik sam decyduje o większości parametrów, a aparat odpowiedzialny jest za właściwe dobranie czasu naświetlania i przysłony. Bardziej zaawansowane modele kompaktów pozwalają także na zmianę nawet tych parametrów, ale w taki sposób, że ekspozycja (czyli porcja światła) pozostaje stała. Odbywa się to tak, że wydłużając czas naświetlania aparat automatycznie domyka przysłonę i odwrotnie - kiedy skracamy czas, przysłona jest otwierana. Taki program nazywany jest programem z fleksją.
Pozostały nam do wyjaśnienia jeszcze trzy tryby, które spotyka się w kompaktach z bogatszym wyposażeniem. Pierwszy oznaczany jest najczęściej literą S lub Tv, a nazywa się preselekcją czasu lub automatyką przysłony. Polega na tym, że fotograf ustala czas otwarcia migawki, a zadaniem aparatu będzie dobranie do niego takiej wielkości otworu przysłony, aby zdjęcie zostało prawidłowo naświetlone. Stosuje się go, gdy zależy nam na określonym czasie ekspozycji, na przykład podczas fotografowania zawodów sportowych, kiedy krótki czas uchroni nas przed poruszeniem zdjęcia.
Podobnie działa preselekcja przysłony (nazywana także {BDL|automatyką czasu]) oznaczona symbolem A lub Av. Aparat dobiera czas ekspozycji do wybranej przez fotografa wartości przysłony. Tryb najchętniej stosowany, kiedy na zdjęciu powinna być odpowiednia głębia ostrości, za którą odpowiada wielkość przysłony.
Program oznaczony literą M pozwala na samodzielny wybór czasu naświetlania oraz wielkości przysłony. Aparat nie ma żadnego wpływu na ustawione parametry, może jedynie podpowiedzieć, czy zdjęcie będzie naświetlone prawidłowo, czy zostanie prześwietlone lub niedoświetlone. Ten program polecamy osobom, które korzystają z zewnętrznego światłomierza. Jest to zdecydowanie najtrudniejszy sposób na wykonanie prawidłowo naświetlonych zdjęć.
Opisane powyżej programy to podstawowe tryby fotograficzne, które pozwalają na wykonanie każdego ujęcia. Jednak aby jakieś szczególne zdjęcie (na przykład nocne albo sportowe) wyszło zgodnie z naszymi oczekiwaniami, posługiwanie się tymi programami wymaga pewnego doświadczenia i umiejętności. Dla osób, które nie chcą się wgryzać w tajniki fotografii, ale pragną robić dobre zdjęcia, przygotowano programy tematyczne dostosowane do najczęściej spotykanych sytuacji. I tak podczas fotografowania scen nocnych wyłączona zostaje lampa błyskowa i uruchomione długie czasy naświetlania. W programie sportowym dobierane są możliwie najkrótsze czasy naświetlania, a autofokus przełączony zostaje na pracę ciągłą (przez cały czas śledzi poruszający się przedmiot i na bieżąco ustawia ostrość). Natomiast po wybraniu programu do fotografowania krajobrazu ostrość ustawiona będzie na nieskończoność i aparat zadba o to, aby błękit nieba i zieleń drzew miały intensywne barwy. Jak widać, fotografowanie z wykorzystaniem predefiniowanych programów tematycznych nie wymaga dużej wiedzy, bo to aparat zrobi większość pracy za nas. My musimy tylko wybrać kadr i nacisnąć spust migawki. Jednak jeśli uznamy, że mimo wybrania programu tematycznego należy zmienić wartość któregoś parametru, okaże się to niemożliwe. Tryb pracy aparatu jest wtedy w pełni automatyczny i lista parametrów, które można zmienić zostaje bardzo ograniczona. Producenci w instrukcji obsługi z reguły podają tabelę z wymienionymi wszystkimi programami i parametrami, które można w nich regulować. Warto do niej zajrzeć, żeby w czasie wakacyjnego wyjazdu (na który zapewne nie zabierzemy instrukcji) nie dać się zaskoczyć "dziwną" pracą kompaktu.
_968856305.jpg)
_1475239688.jpg)
A oto opis najczęściej spotykanych programów tematycznych.
Portet - pozwala na fotografowanie ludzi. Ostrość ustawiana zostaje na fotografowanej postaci, a przysłona dobierana jest tak, aby głębia ostrości była jak najmniejsza. Dzięki temu tło nie ma wyraźnych szczegółów i uwaga oglądających zdjęcie skupia się na sportretowanej osobie. Dodatkowo zmniejszone zostaje wyostrzanie a nasycenie barw ustawione tak, aby naturalnie oddać kolor skóry. Przy takich parametrach twarz fotografowanej osoby wygląda świeżo i naturalnie.
Niektóre aparaty wyposażone są w system detekcji twarzy, który ustawia ostrość i ekspozycję na wykrytą w kadrze twarz. Jest on bardzo wygodny podczas wykonywania zdjęć pod światło.
Sport - program służący do fotografowania przedmiotów w ruchu. Dobierane są możliwie najkrótsze czasy naświetlania i podnoszona zostaje czułość, dzięki czemu unika się rozmycia fotografowanego przedmiotu. Jeśli kompakt pozwala na wybranie trybu ciągłego autofokusa, zostanie on ustawiony.
Noc - służy do fotografowania scen o zmierzchu lub w nocy bez użycia lampy błyskowej. Aparat dobiera odpowiednio długie czasy naświetlania, aby oddać atmosferę miejsca. Należy pamiętać, aby dobrze unieruchomić aparat, na przykład umieszczając go na statywie.
Portret o zmierzchu - to bardzo przydatne narzędzie. Często w czasie wieczornych wycieczek po mieście usiłujemy zrobić pamiątkowy portret w taki sposób, aby tło, czyli bajecznie oświetlone nocne miasto, także zostało zarejestrowane na fotografii. Jeśli skorzystamy z automatyki lub programu P najczęściej otrzymamy zdjęcie postaci na czarnym tle. Opisywany program pozwala na wykonanie takiego zdjęcia, jakie chcielibyśmy uzyskać. Włącza lampę błyskową, która oświetla pierwszy plan (czyli fotografowaną osobę] oraz wybiera długi czas naświetlania, co powoduje właściwe oddanie nocnego krajobrazu. Ustawiana jest także wyższa czułość, aby czasy naświetlania nie były ekstremalnie długie.
Krajobraz - w tym trybie aparat ustawia ostrość na najdalsze plany (czyli na nieskończoność) oraz podnosi nasycenie niebieskiego i błękitnego, dzięki czemu zdjęcie jest bardziej atrakcyjne. Dobierane są także małe otwory przysłony (jeśli oświetlenie fotografowanej sceny na to pozwala), aby zwiększyć głębię ostrości.
Wysokie ISO (czyli wysoka czułość) - to program pozwalający na korzystanie z najwyższych wartości czułości ISO. Dzięki nim można wykonywać nieporuszone zdjęcia przy słabym świetle bez użycia lampy błyskowej, bo czas otwarcia migawki jest krótki. Należy się jednak liczyć ze sporą stratą jakości obrazu wynikającą z zastosowania wysokiej czułości.
Plaża - program idealny do wykorzystania nad wodą w słoneczny dzień. Podnosi nasycenie błękitu, aby lepiej oddać kolor wody i nieba, oraz zmniejsza delikatnie kontrast, co łagodzi cienie, jakie powstają na pełnym słońcu.
Śnieg - dzięki temu programowi podczas fotografowania zimą śnieg będzie biały i jasny. Podniesione zostaje również nasycenie kolorów, dzięki czemu zdjęcie ma żywsze barwy.
Fajerwerki - program przeznaczony do fotografowania sztucznych ogni. Czas ustawiany jest na około 2 sekundy, autofokus wyłączony przy ustawieniu na nieskończoność, dzięki czemu aparat nie zgubi się podczas próby złapania ostrości w trudnych warunkach, a zdjęcia będą ostre.
Makro - to program do wykonywania dużych zbliżeń małych przedmiotów. Autofokus ustawia ostrość na przedmioty znajdujące się blisko obiektywu, co powoduje, że na zdjęciu są one bardzo duże. Niektóre kompakty pozwalają na wykonanie ostrego zdjęcia nawet z odległości 1 cm.
Dziecko - to bardzo częsty w fotografii amatorskiej temat, ale wbrew pozorom nie taki prosty, jak mogłoby się wydawać. Różni producenci realizują go w odmienny sposób. Na przykład Nikon ustawia parametry aparatu podobnie jak w wypadku programu portret, ale wyostrzanie nie zostaje zmniejszone, aby wyraźnie oddać szczegóły ubranka. Barwy dobrane są tak, aby kolor skóry oddany został naturalnie. Uruchamiana także zostaje lampa błyskowa, co zmniejszy ryzyko wykonania poruszonej fotografii i ożywi kolory. Casio także zdecydowało się na zwiększenie nasycenia i takie dobranie kolorów, aby ubranka i skóra dziecka wyszły żywo na zdjęciu. U Panasonica na pierwszy plan wychodzi śledzenie wieku dziecka. W niektórych kompaktach tej firmy umożliwił on wprowadzanie daty urodzin dziecka. Aparat automatycznie nanosi na zdjęcie wiek dziecka w momencie wykonania fotografii.
Przy świecach - ten program pozwala na wykonanie nastrojowego zdjęcia na przykład w czasie romantycznej kolacji, kiedy głównym źródłem światła są świece. Aparat ustawia wysoką czułość, co pozwala na skrócenie czasu naświetlania i zmniejszenie poruszenia, a balans bieli dobiera tak, aby zmniejszyć zażółcenie zdjęcia spowodowane bardzo niską temperaturą barwową płomienia świec.
Muzeum - to bardzo przydatny program podczas zwiedzania muzeów. W wielu z nich można wykonywać zdjęcia, ale bez użycia lampy błyskowej. Program ten wyłącza flesz, co uchroni nas od nieprzyjemnych uwag ze strony pracowników muzeum.
Tak działają najpopularniejsze programy tematyczne. Należy jednak podkreślić, że niektóre ustawienia mogą się różnić w wypadku aparatów różnych producentów.
Zestaw programów w kompaktach jest inny w zależności od modelu i marki. Można na przykład spotkać się z trybami służącymi do fotografowania pod wodą (jeśli pozwala na to aparat lub w ofercie producenta znajduje się obudowa do fotografii podwodnej), fotografowania przez szybę, robienia zdjęć dokumentów, imprezy, zachodu słońca itp.
W następnej części naszego cyklu omówimy najważniejsze funkcje fotograficzne, takie jak balans bieli, czułość ISO, autofokus czy pomiar światła. Zapraszamy!
Następujące pojęcia w naszym słowniku pomogą w zrozumieniu tego tekstu: Aparat kompaktowy">, Autofokus">, Cyfrowy aparat kompaktowy">, Automatyczne nastawianie ostrości">, Automatyczne nastawianie parametrów naświetlenia">, Lampa błyskowa">, Balans bieli">, Czułość">, Ekspozycja">, ISO">, Pomiar światła">, Spust migawki">, Temperatura barwowa">, Głębia ostrości">
