Standardowe zoomy systemu 4/3 - część 3, Leica 14-50 mm F2.8-3.5

UWAGA: ostatnia strona artykułu zawiera podsumowanie porównania wszystkich trzech standardowych zomów Systemu 4/3, które przetestowaliśmy. Zapraszamy!

Vario-Elmarit (stoi po lewej) jest niewątpliwie największy z całej testowanej trójki. Wrażenie wzmacnia spora osłona przeciwsłoneczna.

Leica D Vario-Elmarit 14-50 mm F2.8-3.5 Asph. Mega O.I.S.

Nikon Z8 + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

15 699 zł

FUJIFILM GFX 100S + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

16 999 zł

Nikon Z6 III + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

10 399 zł

Sony A7 IV + 1300 zł Sony Cashback

9 995 zł

Canon EOS R6 Mark II + 500 zł Canon Cashback

9 999 zł

Długa, trochę tamronowska nazwa obiektywu aż zachęca do zainteresowania się nim, a przy tym wiele obiecuje. A zoom ten jest ciekawostką już choćby ze względu na swoją pionierskość. Jest to bowiem nie tylko pierwszy z obiektywów Leiki przeznaczonych do systemu 4/3, ale też pierwszy jej obiektyw wymienny wyposażony w stabilizację drgań obrazu. Leica bardzo chwaliła się tymi faktami, kiedy półtora roku temu prezentowała swoją nowość, ale w materiałach informacyjnych nawet nie napomknięto, że jest to pierwszy firmowany (a może i produkowany?) przez Leikę wymienny obiektyw AF. Czyżby pominięcie tego faktu wynikało z obawy utraty pozycji pierwszego strażnika tradycji i fotograficznego wzorca konserwatyzmu?

Obiektyw sprzedawany jest nie tylko przez Leikę, ale i przez Panasonica. Jednak o ile "wspólne" aparaty tych firm noszą marki ich dystrybutorów, o tyle opisywany zoom zawsze nazywa Leica Vario-Elmarit. Na marginesie: lustrzanki, do których obiektyw ten jest przeznaczony jako podstawowy zoom, czyli Panasonic Lumix DMC-L1 i Leica Digilux 3, są identyczne "hardware'owo", lecz różnią się oprogramowaniem do obróbki obrazu.

W zależności od kanału dystrybucji różnie wygląda też dostępność obiektywu. Jedyną możliwością kupienia go od Leiki jest zakup w komplecie z Digiluksem 3. Natomiast Panasonic sprzedaje go zarówno w komplecie z Lumiksem L1, jak i osobno.

Obiektyw ten, podobnie jak i dwa poprzednie testować będziemy z Olympusem E-510.

Konstrukcja

To już nie jest maleństwo jak olympusowski 14-42 mm. Testowany zoom jest też wyraźnie większy od równie jasnego Olympusa 14-54 mm. Ba, rozmiarami niewiele ustępuje nawet dawnemu Tamronowi 28-105 mm F2.8, który jednak był obiektywem pełnoklatkowym. W wypadku Vario-Elmarita bierze w łeb teoria, że optyka przeznaczona do systemu 4/3 jest znacznie mniejsza niż ta zaprojektowana do formatu 24x36 mm lub APS-C. Większe rozmiary oznaczają tu jednak większą średnicę soczewek, mniejszy stopień miniaturyzacji, a to może przełożyć się na lepsze parametry jakości obrazu.

Sprawdź najlepsze promocje >

Aparat cyfrowy Sony A7 IV body...

9995 PLN

Sprawdź

Aparat cyfrowy Panasonic Lumix S5IIX...

9199 PLN 10095 PLN

Sprawdź

Aparat cyfrowy FujiFilm GFX 100II -...

36999 PLN

Sprawdź

Obiektyw Sigma A 24-70 mm f/2.8 DG DN...

5590 PLN

Sprawdź

Obiektyw Sigma C 18-50 mm f/2.8 DC DN...

2249 PLN

Sprawdź

Obiektyw Nikon Nikkor Z 35 mm f/1.4

2749 PLN

Sprawdź

Masa obiektywu nie idzie w parze z jego rozmiarami. O ile objętościowo jest on o ok. 30% większy od konkurencyjnego Zuiko Digital 14-54 mm, to masą przeważa on jedynie o 12%. Ten dysonans odczuwamy jako "plastikowość" i brak solidności obiektywu, który sprawia wrażenie zbyt lekkiego w stosunku do swej wielkości. To zarzut nieczęsto wysuwany w stosunku do leikowskiej optyki. W wyrażeniu takiej właśnie opinii pomaga fakt wykonania obudowy całkowicie z tworzyw sztucznych - to rzadka rzecz w przypadku wyrobów tego producenta.

Vario-Elmarit dysponuje wyjątkowo dużą jak na standardowy zoom liczbą soczewek. Jednocześnie zawiera stosunkowo mało "szlachetnego" szkła - tylko dwie soczewki asferyczne.

Zakres ogniskowych 14-50 mm odpowiada małoobrazkowemu 28-100 mm licząc po przekątnej kadru. Podobnie jak w przypadku Olympusa 14-54 mm, tak i tu nie osiągnięto jasności F2.8 w całym zakresie ogniskowych, a usatysfakcjonowano się niewielką zmianą sięgającą F3.5 przy długim krańcu zooma. Optyczna część obiektywu obejmuje aż 16 soczewek rozmieszczonych w 12 grupach. Użyto dwóch soczewek asferycznych, ale ani jednej niskodyspersyjnej. Ciekawe, jak w tym wypadku będzie wyglądała aberracja chromatyczna? Obiektyw nie ma systemu wewnętrznego zoomowania i jego przód wysuwa się o niecałe 2 cm przy zmianie ogniskowych z 14 na 50 mm. Jednak wewnętrznego ogniskowania oczywiście nie zabrakło. Dzięki niemu można było zaprojektować głęboką, choć jednocześnie dość szeroką, profilowaną osłonę przeciwsłoneczną. Zabezpiecza ona przed padaniem zbędnego światła przednią soczewkę obiektywu o średnicy na tyle dużej, że konieczne było zastosowanie mocowania filtrów 72 mm. I tu kolejna uwaga "materiałowa": osłona przeciwsłoneczna mocowana jest bagnetowo, ale jej wadą jest zbyt lekki opór z jakim zaskakuje na właściwe położenie. W czasie testów, zwłaszcza podczas fotografowania na słońcu, wystarczało lekkie trącenie palcem, a osłona już się obracała. Nietrudno w ten sposób niechcący obrócić ją maskując tym samym rogi kadru, nie trzeba się też zbytnio starać, żeby ją wręcz zgubić. Dobrze było, gdyby Leica w przyszłości lepiej dobierała materiały i pasowania do swej optyki 4/3. (Nigdy nie myślałem, że kiedyś będę kierował do Leiki takie sugestie!).

Osłona przeciwsłoneczna jest znacznie dłuższa niż u konkurentów. W teście Zuiko 14-42 mm napisałem, że o stopniu zabezpieczenia wnętrza obiektywu przed niepożądanym bocznym światłem decyduje nie tyle głębokość osłony, a jej głębokość względna, czyli liczona w stosunku do średnicy przedniej soczewki. Jeden z czytelników zwrócił mi uwagę, że głębokość względną liczyć należy raczej w stosunku do średnicy samej osłony. Racja! Osłona może przecież mieć większą (czasami znacznie) średnicę niż przód obiektywu, a im przy danej głębokości osłona szersza, tym słabiej osłania.

Minimalna odległość fotografowania to 29 cm, a maksymalna uzyskiwana skala odwzorowania nie jest zbyt duża i wynosi 0,16x (1:6,25). Tu konieczna uwaga: podawane w naszym teście wartości skali odwzorowania zostały obliczone w sposób klasyczny, czyli jako ilorazy wielkości obrazu tworzonego na matrycy i wielkości fotografowanego obiektu. W materiałach dotyczących Systemu 4/3 często jednak napotykamy wartości dwukrotnie wyższe od naszych, a opisywane jako "odpowiedniki maksymalnego powiększenia w aparacie małoobrazkowym". Wynika to z nieco innego podejścia do pojęcia skali odwzorowania. Rozumowanie twórców systemu wygląda mniej więcej tak: jeśli obiekt o długości 35 mm wypełnia u nas całą długość klatki (17,3 mm) to teoretycznie jest to skala odwzorowania 0,5x, czyli 1:2. Ale jeśli uświadomimy sobie, że w małym obrazku wypełnienie przez ten obiekt całej długości klatki oznacza skalę 1x (czyli 1:1), to możemy powiedzieć, że skala 0,5x w systemie 4/3 odpowiada skali 1x w małym obrazku. Można by się spierać, czy ta metoda deklarowania wartości skali odwzorowania jest słuszna biorąc pod uwagę zasady logiki i matematyki, ale jej słuszności i celowości w marketingu zaprzeczyć nie można.

Bagnet wykonano oczywiście ze stali, ale cała obudowa obiektywu jest plastikowa. Warto zwrócić uwagę na dużą średnicę tylnej soczewki Vario-Elmarita. Nie wykorzystuje ona co prawda całego wolnego miejsca wewnątrz bagnetu, ale i tak więcej niż ma to miejsce w przypadku obydwu konkurentów, szczególnie Zuiko 14-42 mm.

Obsługa

Napędem przy ręcznym i automatycznym ustawianiu ostrości jest wbudowany w obiektyw silnik. Nie jest to napęd ultradźwiękowy, ale do głośnych z pewnością nie należy, a przy tym w Vario-Elmaricie 14-50 mm działa ciszej i równie szybko jak podobny w Zuiko Digital 14-54 mm. O wystarczającą płynność przy ręcznym, elektrycznie wspomaganym ogniskowaniu (focus-by-wire) też nie musimy się martwić. Jednak kultura pracy pierścienia ostrości wcale nie zachwyca. Opór jest co prawda niezbyt duży, ale za to "płaski" i dość "szorstki". Daleko mu do tego co pokazał Olympus w swoim 14-54 mm. Opór pierścienia zooma został dobrze dobrany, choć pojawia się zauważalny wzrost oporu przy dłuższych ogniskowych. W zoomach niższej klasy lub z niższej półki nie warto by na takie drobiazgi zwracać uwagi, ale tu mamy przecież do czynienia z optyką Leiki i dlatego każde, najmniejsze nawet niedociągnięcie jest punktowane. Jednak można na tę sprawę spojrzeć z innej strony. Ten jasny zoom kosztuje tylko 4-5 tysięcy złotych, w sytuacji gdy podobny pod względem kątów widzenia i jasności małoobrazkowy Vario-Elmarit R 28-90 mm F2.8-4.5 jest mniej więcej trzy razy droższy. Traktując więc zooma 14-50 mm jako "Leikę za 1/3 ceny", powinniśmy przymknąć oko na pewne drobne w końcu wady.

Wspomnieć jeszcze należy o dwóch elementach nieobecnych w optyce przeznaczonej dla systemu 4/3 aż do momentu pojawiania się tego obiektywu. Pierwszym z nich jest umieszczone na obiektywie pokrętło przysłon. Niestety działa ono jedynie w lustrzankach Panasonica i Leiki, a użytkownicy Olympusów do ustawiania przysłony nadal muszą używać pierścienia aparatu. Szkoda, bo ustawianie przysłony na obiektywie bardzo by się przydało, zwłaszcza w tych aparatach, które wyposażone są w tylko jedno pokrętło sterujące. Możemy mieć nadzieję, że przyszłe Olympusy będą mogły korzystać z pierścienia przysłon na obiektywie.

Pierścień przysłon na obiektywie? Świetny (choć przecież nienowy) pomysł, ale dobrze by było, gdyby można go było używać po założeniu Vario-Elmarita do każdej z lustrzanek Systemu 4/3.

Drugim nietypowym elementem Vario-Elmarita 14-50 mm jest wbudowany system optycznej stabilizacji obrazu Mega O.I.S. Ale tu też mamy kłopot, gdyż układ ten do skutecznego działania wymaga obecności w aparacie panasonikowskiego "móżdżka" Venus Engine III, a takowego w Olympusie E-510 (ani żadnym innym) nie znajdziemy. Instrukcja tego aparatu, wyposażonego bądź co bądź we własny mechaniczny system redukcji drgań nakazuje korzystanie z jednego albo z drugiego systemu redukcji i nie używanie obu na raz. Mimo to sprawdziłem, jak wygląda skuteczność stabilizacji we wszystkich możliwych kombinacjach ustawień. Przy ogniskowej 50 mm i czasie ekspozycji 1/8 s (o 2,5 działki dłuższy niż pozwalają zasady) osiągnąłem takie wyniki:

; ; ;ostre;lekko rozmazane;mocno rozmazane;0%;60%;40%]

; ; ;ostre;lekko rozmazane;mocno rozmazane;20%;40%;40%]

; ; ;ostre;lekko rozmazane;mocno rozmazane;90%;10%;0%]

; ; ;ostre;lekko rozmazane;mocno rozmazane;0%;40%;60%]Procentowy udział zdjęć o poszczególnych stopniach rozmazania przy różnych ustawieniach systemów stabilizacji obiektywu (Mega O.I.S.) i aparatu (IS).

Po pierwsze widać, że lepiej nie używać stabilizacji w ogóle niż włączać oba systemy naraz. Po drugie, skuteczność samego Mega O.I.S. jest w Olympusie bardzo mizerna. Po trzecie, IS w E-510 wypada całkiem przyzwoicie. Zasada naszego działania może być więc tylko jedna: jeśli chcemy, to korzystajmy wyłącznie z IS aparatu, a o Mega O.I.S. obiektywu zapomnijmy.

Stabilizator obrazu Mega O.I.S. przyda się tylko użytkownikom Leiki Digilux 3 i Panasonica Lumix DMC-L1.

Przypadki pierścienia przysłon i stabilizacji w obiektywie rzucają nowe światło na kwestię "otwartości" Systemu 4/3. Widać, że oznacza ona także zgodę na brak pełnej kompatybilności produktów poszczególnych producentów, a w każdym razie na niemożność powszechnego wykorzystania wszystkich zaimplementowanych funkcji. To jednak wcale nie oznacza, że w przyszłości Olympusy nie będą mogły otrzymywać informacji o położeniu pierścienia przysłon na obiektywie, a nowy firmware nie pozwoli na korzystanie ze stabilizacji obrazu Vario-Elmarita nawet w Olympusie E-1 czy E-400.

Testowany zoom ma klasyczną konstrukcję z wysuwającym się przy zwiększaniu ogniskowej przednim członem. Szkoda tylko, że nie udało się zapewnić tak komfortowej obsługi pierścienia zooma, jak miało to miejsce w przypadku optyki Zuiko (zwłaszcza obiektywu 14-42 mm). Pierścień ostrości obraca się lekko, ale "płaski" opór nie świadczy najlepiej o konstrukcji mechanizmu.

Na drugiej stronie oceniamy jakość zdjęć wykonanych opisywanym obiektywem i podsumowujemy wyniki testu. Zapraszamy!

Dodaj ocenę i odbierz darmowy e-book