![Nikon Nikkor Z 50 mm f/1.4 - zdjęcia przykładowe [RAW]](/i/images/6/7/6/d2FjPTMxN3gxLjUwMA==_src_236676-DY6A0289_min.jpg)
Newsletter
Newsletter
August Sander - mistrz socjologicznego portretu
August Sander urodził się 17 listopada 1876 roku w niemieckim miasteczku Herdor jako trzeci syn cieśli kopalnianego. W wieku szesnastu lat poznał fotografa z pobliskiego Sieg i wtedy zainteresował się fotografią. Swój pierwszy aparat fotograficzny Sander dostał od ojca i wuja dwa lata później. W szopie koło domu zbudował niewielkie studio, gdzie portretował pobliskich mieszkańców. W kolejnych latach fotografię praktykował w pracowniach fotograficznych w Niemczech i w Austrii. Później portretowania ludzi uczył się w Akademii Sztuk Pięknych w Dreznie, a fotografii architektonicznej w słynnym studiu Franza Kullericha w Berlinie. Już w 1901 roku, dzięki zdobytej wiedzy stał się głównym fotografem w studiu Greif z Linczu. Dwa lata później zdobył I nagrodę na wystawie fotografii przemysłowej. Wkrótce został właścicielem zakładu Grief, który odtąd działał pod szyldem "Laboratorium fotografii artystycznej Augusta Sandera".
Sander interesował się wieloma tematami, począwszy od portretów i zdjęć krajobrazów, a na fotografiach architektury i obiektów przemysłowych skończywszy. W 1910 roku przeniósł się do Kolonii, gdzie w dzielnicy Lindenthal otworzył kolejne studio. Na weekendy Sander jeździł do rodzinnego Westerwaldu, gdzie fotografował miejscową ludność. To właśnie tam powstały jego najważniejsze prace stanowiące trzon monumentalnego dzieła Ludzie XX wieku.
W 1918 roku laboratorium Sandera w Kolonii cieszyło się dużą popularnością. Zakład wykonywał nie tylko wystylizowane portrety, ale również zdjęcia paszportowe. Podczas I wojny światowej, gdy Sander walczył na froncie, studio prowadziła jego żona Anna. Po powrocie artysta pracował przez jaki czas jako fotoreporter, jednak nadal kontynuował portretowanie w rodzinnym Westerwald. W latach 20. nawiązał stałą współpracę z grupą nowoczesnych, progresywnych artystów. Wówczas narodził się pomysł stworzenia portretów ludzi XX wieku. Do pozowania namawiał przedstawicieli wszelkich warstw społecznych i zawodów. Ludzi fotografował razem z ich zawodowymi atrybutami, charakterystycznymi strojami i gestami. Murarz pozował z cegłami, cukiernik w kuchni z garnkiem i w fartuchu, a listonosz z pełną torbą listów. Dla podkreślenia uniwersalnej strony zdjęć nigdy ich nie podpisywał imionami osób na nich sportretowanych. Napis umieszczony pod zdjęciem określał tylko wykonywany zawód czy status społeczny modela: "Młodzi Rolnicy", "Bokserzy", "Cukiernik", "Murarz" czy "Kadet". Jednak nie wszyscy sfotografowani przez Sandera byli anonimowi. Wykonał portrety postaci powszechnie wówczas znanych, np. malarzy Otto Diksa i Antona Roderscheida, burmistrza Kolonii Roberta Grlingera i Wielkiego Ksiecia Hessen-Nassau.
Na podstawie jedynego tomu dzieła ("Antlitz der Zeit" - "Oblicze czasu") wydanego w 1929 roku można stwierdzić, że początkowo Sander zamierzał podzielić społeczeństwo niemieckie według stanów na siedem różnych warstw: inteligencję, robotników, rzemieślników, przedstawicieli wolnych zawodów, chłopów, duchowieństwo i wojskowych. Album "Ludzie XX wieku" miał przedstawiać analityczny i obiektywny portret pokolenia od czasów Republiki Weimarskiej aż do upadku Trzeciej Rzeszy. Aby osiągnąć zamierzony cel, autor ujednolicił zdjęcia również od strony formalnej. Jego prace są głęboko przemyślane, zaplanowane i uważnie skomponowane, próżno doszukiwać się przypadku. Dla Sandera najistotniejsza była prawda o ludziach jego epoki, to jak wyglądali, jak byli ukształtowani przez panujące stosunki społeczne i przez miejsce, w którym przyszło im żyć. Na jego fotografiach praktycznie nie widać autora, jego stosunku do portretowanych osób. Dlatego sprawiają wrażenie czystych dokumentacyjnie, antropologicznych fotografii.
Dzieło Sandera jest czymś więcej niż albumem: jest atlasem - pisał Walter Benjamin, jeden z wielu intelektualistów niemieckich zachwyconych wydanym w 1929 roku tomem 60 portretów pod tytułem Oblicze czasu. Sander, praktykując pewien rodzaj porównawczej fotografii, osiągnął naukowy punkt widzenia, wykraczający ponad i poza sztukę fotografowania szczegółu - pisał we wstępie do albumu Alfred Döblin.
Trzeba również zwrócić uwagę, że Sander jako pierwszy w historii fotografował prostych ludzi w identyczny sposób jak przedstawicieli klas wyższych. Naturalistyczne portrety Niemców nie spodobały się nazistom, bo nie pasowało do obowiązującego wzorca "czystej rasy". W 1934 roku album Oblicze czasu wycofano z rynku, klisze drukarskie zniszczono, a autorowi zabroniono dalej zajmować się tym projektem. Przez następne dziesięć lat Sander głównie uwieczniał krajobrazy i architekturę, a po kryjomu portretował żołnierzy i nazistów. W ten sposób jego zbiór się powiększał. Jednocześnie powstawał cykl "Oblicze nowych Niemiec".
W 1951 roku zdjęcia Sandera zostały zaprezentowane na pierwszej po wojnie międzynarodowej wystawie Photokina, trzy lata później znalazły się w Nowym Jorku na słynnej ekspozycji Family of Man zorganizowanej przez Edwarda Steichena. Później autor otrzymał odznaczenie Federal Service Cross i nagrodę Deutsche Gesellschaft fur Fotografie. Zmarł w szpitalu w Kolonii w 1964 roku.
August Sander przeszedł do historii fotografii jako autor unikatowych portretów przedstawiających przekrój społeczeństwa niemieckiego z początku XX wieku. Jego prace są zapisem jego czasów, obrazem współczesnych mu ludzi i galerią ludzkich typów. Dzięki jego projektowi obraz tamtych czasów nie zginął, a materiał artysty wciąż stanowi cenne źródło wiedzy dla antropologów i socjologów, oraz jest inspiracją dla współczesnych artystów. Dziś żadna publikacja poświęcona światowej historii fotografii nie może pominąć osoby Augusta Sandera oraz jego monumentalnego dzieła Oblicze czasu.
_1094526942.jpg)
_1475239688.jpg)
_1877607562.jpg)
_968856305.jpg)
Wystawa Augusta Sandera Oblicze czasu prezentowana jest do 15 lipca 2007 roku w Turlej Gallery (ul. Św. Jana 2) w ramach Miesiaca Fotografii w Krakowie.
copyrights Die Photographische Sammlung/SK Stiftung Kultur - August Sander Archiv, Cologne; ZAIKS, Warszawa, 2007
{GAL|25918
![„To była i będzie ich ziemia”. Big Sky Adama Fergusona [RECENZJA]](/i/images/2/4/7/d2FjPTEyMngx_src_235247-big-sky-lead.jpg)
