Portret fotograficzny - przewodnik

Sztuka portretu ma bardzo bogatą historię, sięgającą czasów starożytnych. Przez kilka tysięcy lat w rzeźbie i malarstwie portret został doprowadzony do perfekcji. Jednakże najbardziej popularny stał się wraz z upowszechnieniem sztuki fotograficznej. Obecnie portrety fotograficzne spotykamy niemal na każdym kroku: w starych wydawnictwach, w albumach rodzinnych, na ulicznych billboardach reklamowych a nawet na cmentarzach w formie miniatur nagrobnych. Współcześnie portret stał się tak powszechny, że nawet nie zdajemy sobie sprawy z jego obecności w naszym otoczeniu. Skąd wzięła się ta popularność? Portretujemy się z chęci uwiecznienia naszej osoby, na pamiątkę, w ważnych dla nas chwilach lub całkiem przypadkowych momentach...

Śmiało można powiedzieć, że pierwsze kroki fotografia stawiała właśnie na polu portretu. Początki portretu ściśle wiązały się z pomieszczeniem studyjnym. Ze względu na długotrwałe naświetlanie i konieczność dodatkowego oświetlenia postaci, wykonywanie portretów plenerowych było znacznie utrudnione. Ponadto w stosowanej dawniej dagerotypii długie czasy naświetlania wymagały wykorzystywania wymyślnych podpórek do usztywnienia i utrzymania sylwetki fotografowanego modelu nieruchomo.Współcześnie portret fotograficzny charakteryzuje się dużą obiektywnością w przekazywaniu obrazów. Dostępne materiały pozwalają na uchwycenie bardzo krótkich momentów, dzięki czemu możemy uzyskać niekiedy zaskakujący realizm fotografii. Ponadto portrety wykonywane mogą być niemal wszędzie: na wolnym powietrzu, w domu, kawiarni czy w atelier.

Nikon Z8 + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

15 799 zł

FUJIFILM GFX 100S + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

16 999 zł

Nikon Z6 III + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

10 459 zł

Sony A7 IV + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

9 995 zł

Canon EOS R6 Mark II + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

9 999 zł

We współczesnej teorii fotografii rozróżniamy następujące rodzaje portretu:

• psychologiczny
• artystyczny
• plenerowy
• naturalny
• pozowany
• zawodowy
• amatorski
• reporterski

Przykłady tej ostatniej odmiany przedstawiamy poniżej.

fot. Kuba Chełmoński

Zacznijmy jednak od niezbędnego sprzętu: aparatu jakim będziemy wykonywać nasze portrety oraz dodatków, które urozmaicą obraz i pomogą nam w uzyskaniu jak najlepszego efektu. Potrzebny będzie aparat lustrzany (lustrzanka) o wymiennych obiektywach (małoobrazkowy lub średnioformatowy). Dlaczego wymienne obiektywy? Niestety większość popularnych aparatów kompaktowych posiada obiektyw szerokokątny, który nie nadaje się do portretu. Jeżeli nie chcemy uzyskać zniekształconego portretu z widocznymi przerysowaniami perspektywy, powinniśmy stosować optykę o długich ogniskowych. Najczęściej spotykanymi obiektywami portretowymi są: dla aparatu małoobrazkowego 90-135 mm, dla aparatu średnioformatowego 150?180 mm. Obiektywy te "spłaszczają" obraz, a jednocześnie nie wyolbrzymiają elementów znajdujących się blisko aparatu. Istnieje jeszcze jedna cecha charakteryzująca szkła portretowe. Jest to tak zwana "miękkość rysowania" niezbędna po to, żeby rysy fotografowanej osoby nie były za ostre (chyba, że autor zdjęcia miał właśnie takie plany). Żeby zwiększyć efekt zmiękczenia obrazu, można zastosować odpowiedni filtr lub naciągnąć delikatną, cienką pończochę na końcówkę obiektywu.

Poza aparatem warto zaopatrzyć się w kilka dodatków, które w określonych sytuacjach mogą znacznie ułatwić pracę portrecisty. Nie są to rzeczy niezbędne do wykonania poprawnego portretu, ale w znacznym stopniu poprawiają efekt końcowy. Jednym z takich dodatków jest tzw. blenda (rozjaśniacz), czyli powierzchnia białego nieprzezroczystego materiału, służąca do odbijania światła i rozjaśniania zacienionych fragmentów. W studiach stosuje się rozmaite parawany, które służą do rozpraszania światło padającego z reflektora (parawany półprzezroczyste) lub do odbijania światła. Ważne są także tła, które stosuje się głównie w atelier. W domowych warunkach profesjonalne tło może zostać zastąpione zwykłym białym lub kolorowym prześcieradłem powieszonym na ścianie, a nawet samą ścianą. Statyw jest dosyć drogim elementem wyposażenia warsztatu fotografa, ale inwestując należy pamiętać, że można go wykorzystywać w innych dziedzinach fotografii. Statyw nie jest jednak niezbędny - większość portretów plenerowych powstaje bez jego użycia. Brak statywu w połączeniu z filmem o odpowiedniej czułości daje fotografowi pełną swobodę poruszania się wokół modela. Portrety wykonywane z ręki są żywsze, ciekawsze i bardziej zróżnicowane, nawet wówczas, gdy tworzą jedną serię. Innym ważnym elementem są filtry. Można je stosować do uzyskiwania rozmaitych efektów oraz do przyciemniania np. ust w fotografii czarno-białej. Lampa błyskowa jest przydatna, ale można się bez niej obyć. Większość nowoczesnych aparatów kompaktowych, zarówno analogowych jak i cyfrowych, posiada wbudowaną lampę błyskową średniej mocy, pozwalającą na rozświetlenie obiektu znajdującego się w niewielkiej odległości od obiektywu. Profesjonalne aparaty z wyższej półki nie posiadają wbudowanych lamp. Fotograf stosuje wówczas wysokiej klasy lampy zewnętrzne lub całe zestawy studyjnych lamp błyskowych.