Akcesoria
Sennheiser Profile Wireless - kompaktowe mikrofony bezprzewodowe od ikony branży
Zdobądź podstawowe umiejętności i poznaj techniki, które pomogą Ci budować harmonijne, zatrzymujące oko widza kompozycje.
Krajobraz stanowi bogaty, zróżnicowany i wciąż niewyczerpany temat dla zapalonych pejzażystów. Podstawowym narzędziem w tego typu fotografii jest oczywiście obiektyw szerokokątny, który pozwala zmieścić w kadrze znacznie większą część sceny, ale jednocześnie stwarza wiele kompozycyjnych dylematów. Co warto włączyć do kompozycji, a co najlepiej z niej wykluczyć? Jak zaaranżować plany i na jakiej wysokości umieścić horyzont? Fotografować w pionie czy w poziomie? W której części kadru ustawić ostrość?
W tym obszernym poradniku zgłębiamy te zagadnienia i zaprezentujemy najlepsze metody fotografowania zachwycających krajobrazów. Pokażemy Wam, jak komponować ujęcia, łączyć sztukę planowania, wybór miejsca i czasu, podpowiemy, jaki sprzęt wybrać, by wycisnąć z każdej lokalizacji wszystko co najlepsze. Nieco uwagi poświęcimy też edycji, bo w dobie cyfrowej fotografii nikt chyba nie ma już wątpliwości, że postprodukcja to po prostu ostatni etap procesu powstawania zdjęcia…
Nie wystarczy po prostu skierować aparat w stronę wspaniałej scenerii i oczekiwać, że powstanie idealne zdjęcie. Kluczowe elementy składające się na wyjątkowe ujęcie krajobrazu można podzielić na cztery główne filary. Każdy z nich pełni inną rolę, a wspólnie sprawiają, że zdjęcie nie jest już tylko fotografią tego, co zobaczyliśmy na miejscu, lecz starannie skonstruowanym, artystycznym pejzażem.
Gdy fotografujesz krajobraz szerokim kątem, najważniejszy jest pierwszy plan. Niezależnie od tego, czy jest to coś wyróżniającego się, jak duży głaz, czy też bardziej subtelne tekstury prowadzące Cię w głąb kadru, pierwszy plan stanowi podstawę, na której opierasz całą kompozycję.
Najlepsze zdjęcia nie powstają przy idealnie słonecznej pogodzie ani w środku dnia. Aby uzyskać nastrojowy obraz z najlepszym światłem, ważne jest, aby fotografować wcześnie rano lub późnym popołudniem, ale też, gdy pogoda jest nieprzewidywalna. To właśnie wtedy panują najlepsze warunki do zaakcentowania kształtów w kadrze, uchwycenia ciekawego nieba i nadania kompozycji dramaturgii.
Klasyczne zdjęcie krajobrazu jest tak ostre, jak to tylko możliwe – od pierwszego planu po daleki horyzont. Ta ostrość pozwala uchwycić wszystkie interesujące szczegóły i faktury w obrębie sceny z absolutną wyrazistością, dając widzowi poczucie, że sam jest wewnątrz oglądanej sceny.
Wprawdzie nie każde klasyczne ujęcie krajobrazu musi zawierać ruch, ale jeśli uda się go uwzględnić – na przykład w postaci wody spływającej po zboczu, falującej pszenicy na wiejskim polu lub chmur kłębiących się na niebie – działa on jak przeciwwaga dla ostrych elementów kadru. Potrzebne będą jednak dłuższe czasy otwarcia migawki, od 1/15 s do nawet kilku sekund.
Jak najlżejsza torba lub nieduży plecak ze sprzętem to najlepsza taktyka fotografa krajobrazu. Wystarczy mieć szeroki zoom, wężyk spustowy i solidny statyw. Inne przydatne akcesoria to fi ltry do obiektywów, latarka na wypadek, gdyby zrobiło się ciemno, oraz odzież ochronna, gdyby prognozy pogody się nie sprawdziły i zaczęło padać.
Gdy znajdziesz już odpowiednią scenę, pomyśl o niej jako o tle. Jest to ta część kadru, na której ostatecznie zatrzyma się wzrok widza. Ale aby go do niej doprowadzić, potrzebujesz czegoś, co go najpierw przyciągnie, czyli ciekawego elementu na pierwszym planie. Jeśli używasz szerokiego lub ultraszerokiego obiektywu, pierwszy plan powinien zdominować dolną jedną trzecią kadru, a to często oznacza podejście na bliską odległość. Nie wykluczaj też kadrowania w pionie. Może ono zapewnić doskonały pierwszy plan i wspaniałe niebo.
Oglądanie scen sfotografowanych z wysokości naszych oczu jest dla nas bardzo naturalne, ale to podejście dobre w reportażu. W pejzażu lubimy być zaskakiwani a najprostszym i najskuteczniejszym sposobem, by odmienić scenę, jest najczęściej zmiana perspektywy. Odchyl ekran i sprawdź, jak scena prezentuje się, gdy umieścisz aparat nisko nad ziemią lub wysoko ponad głową.
1. Kotwica
Masywne, wyróżniające się obiekty z dużą ilością szczegółów doskonale odnajdą się w roli pierwszego planu. Dobrymi kandydatami są głazy, kolorowe kwiaty polne i spróchniałe pnie drzew. Szybki rekonesans wokół powinien ujawnić kilka propozycji, które mogą posłużyć do stworzenia mocnego ujęcia. Najlepiej wypróbuj każdą z nich.
2. Faktura
Chociaż faktury na pierwszym planie są subtelniejsze niż bardziej imponujące kotwice, mogą równie dobrze spełnić swoją rolę. Te obszary kontrastowych wzorów skutecznie przyciągają wzrok. Jeśli nie masz dobrego kandydata na element pierwszego planu, po prostu ustaw obiektyw szerokokątny naprawdę nisko i wykorzystaj fakturę tego, na czym stoisz!
3. Linie prowadzące
Od torów i strumieni po słupki ogrodzeniowe i bruzdy – linie prowadzące przenoszą wzrok widza na główny temat znajdujący się w głębi kadru. Ustaw obiektyw tak, aby wychodziły one z dolnej części kadru. Upewnij się, że prowadzą we właściwym kierunku – do kluczowego punktu zainteresowania na dalszym planie.
Na typowym ujęciu krajobrazowym niebo będzie znacznie jaśniejsze niż ziemia. Nasze oczy automatycznie dostosowują się do tej różnicy jasności, ale aparaty rejestrują intensywność światła w sposób proporcjonalny; jeśli więc zdjęcie nie zostanie skorygowane, otrzymamy albo dobrze naświetlone niebo ze zbyt ciemnym pierwszym planem, albo dobrze naświetlony pierwszy plan ze zbyt jasnym niebem. To jest zawsze problematyczne dla fotografów krajobrazów: muszą bowiem wyrównać różnicę jasności, aby uzyskać zrównoważone zdjęcie, które wygląda naturalnie, tak jak widziałoby je oko.
Różnica jasności zależy od warunków oświetleniowych oraz od tego, czy słońce znajduje się przed czy za fotografowanym obiektem. Jednak ogólna zasada mówi, że niebo będzie o około dwa stopnie ekspozycji jaśniejsze niż ziemia. Są dwie metody na wyrównanie tego kontrastu: zmniejszenie jasności nieba podczas wykonywania zdjęcia lub przyciemnienie go (lub rozjaśnienie terenu) w oprogramowaniu do edycji. Omówimy tu obie metody, a wybór należy do Ciebie!
Pliki RAW są znacznie większe niż JPEG, ale dodatkowe miejsce, jakie zajmą na karcie pamięci, jest tego warte, jeśli chcesz uzyskać zdjęcia o najwyższej jakości. Użyjemy tutaj programu Adobe Camera Raw, ale sam proces jest analogiczny, jeśli używasz konwertera plików RAW innego producenta.
1. Cienie i światła
W Camera Raw przejdź do panelu Podstawowe i przeciągnij suwak Podświetlenia w lewo, aby zredukować najjaśniejsze tony, a Cienie w prawo, aby zwiększyć szczegółowość tonów ciemniejszych. Ponieważ rozjaśnienie cieni może sprawić, że obraz będzie wyglądał na nieco wyprany, przesuń suwak Czernie w lewo, aby zwiększyć kontrast.
2. Nałóż filtr
Jeśli nadal istnieje wyraźna przepaść między jasnymi i ciemnymi obszarami, wybierz filtr gradientowy i ustaw suwak Ekspozycja na -0,5. Kliknij i przeciągnij go w dół, aby pokryć niebo, a następnie dostosuj wielkość gradacji za pomocą zielonych i czerwonych pinezek. W razie potrzeby doprecyzuj ustawienia suwaka Ekspozycja.
3. Dodaj kolejny
Po przyciemnieniu nieba może być konieczne rozjaśnienie pierwszego planu. W tym celu nałóż kolejny gradient – tym razem od dołu obrazu, a nie od góry. W panelu ustaw opcję Ekspozycja na wartość dodatnią (na przykład +0,5) i dostosuj punkty, aby uzyskać płynne przejście. Przytrzymaj Shift, aby czerwone i zielone linie były ułożone poziomo.
Tradycyjną metodą przyciemniania nieba jest stosowanie szarego filtra połówkowego (ND GRAD). Ciemna część filtra nie wpływa na kolory w kadrze – po prostu zmniejsza jasność. Filtry gradacyjne umieszcza się przed obiektywem w odpowiednim uchwycie i starannie ustawia tak, aby granica między ciemną a jasną częścią filtra była niezauważalna w kadrze. Dostępne są w różnych gęstościach np. 1-stopniowe (0,3), 2-stopniowe (0,6) lub 3-stopniowe (0,9). Duże znaczenie ma też to, jak łagodna jest gradacja między ciemnymi i jasnymi obszarami filtra. W przypadku płaskiego horyzontu musi być ona ostra. Ale jeśli kupujesz tylko jeden rodzaj filtra, wybierz miękkie przejście.
Aparaty Canon oferują funkcję HDR, która pozwala na wykonanie zdjęcia z dużym zakresem dynamicznym (HDR), czyli z odpowiednio naświetlonymi zarówno jasnymi, jak i ciemnymi partiami obrazu. W tym trybie aparat wykonuje trzy ekspozycje, by automatycznie połączyć je w jedną o dużej rozpiętości tonalnej. Siłę tego efektu możemy regulować – zbyt mocny efekt HDR może prowadzić do nienaturalnych efektów, dlatego należy stosować go z rozwagą. By zapewnić maksymalną ostrość, warto też użyć statywu i wężyka spustowego lub samowyzwalacza.
Jedną z zalet obiektywu szerokokątnego jest to, że zapewnia on dużą głębię ostrości, nawet przy dużym otworze przysłony. Można więc pomyśleć, że maksymalne jej przymknięcie pozwoli uchwycić ostro każdy element sceny… Częściowo jest to prawda, ale można to zrobić w optymalny sposób, ustawiając ostrość na punkt nazywany odległością hiperfokalną. Aby strefa ostrości w kadrze rozciągała się od pierwszego planu do dalekiego tła, lepiej jest ustawić ostrość na odległość hiperfokalną przy f/16 niż ustawić najwęższy otwór przysłony obiektywu szerokokątnego (zwykle f/22). Przy minimalnym otworze przysłony nie uzyskuje się bowiem najlepszej jakości obrazu. Odległość hiperfokalną można dokładnie obliczyć lub określić w przybliżeniu za pomocą różnych technik. Najprościej można ją znaleźć, ustawiając ostrość na jedną trzecią głębokości naszej sceny.
Stary wiatrak stanowi mocny punkt w tym wiejskim krajobrazie, ale aby przyciągnąć do niego wzrok oglądającego, ważne jest, aby tekstury i linie wiodące na pierwszym planie były ostre. Ostrość została zatem ustawiona na odległość hiperfokalną, mniej więcej w jednej trzeciej głębokości sceny. Przy przysłonie f/16 pozwoliło to uzyskać optymalną ostrość pierwszego planu i tła.
1. Użyj przycisku głębi ostrości
Możesz sprawdzić ostrość obrazu, używając przycisku podglądu głębi ostrości – zwykle znajduje się on z przodu korpusu. Jeśli używasz lustrzanki, to po naciśnięciu przycisku DoFP obraz w wizjerze będzie ciemniejszy. Łatwiej ocenić ją, używając podglądu na żywo, ponieważ wtedy możesz zobaczyć efekt zmniejszenia otworu przysłony na zdjęciu bez przyciemniania obrazu. W ten sposób można wybrać punkt ostrości mniej więcej w jednej trzeciej sceny, a następnie ocenić ostrość przy włączonej funkcji DoFP. W większości aparatów bezlusterkowych można to sprawdzić zarówno w wizjerze elektronicznym, jak i na tylnym LCD.
2. Zrób kilka zdjęć na próbę
Inną praktyczną opcją „w terenie” jest wybranie punktu ostrości znajdującego się w jednej trzeciej kadru, a następnie ustawienie f/16 w trybie priorytetu przysłony. Wykonaj zdjęcie i oceń rezultat na tylnym ekranie. Najpierw należy powiększyć, by sprawdzić, czy horyzont jest ostry. Następnie sprawdź pierwszy plan – również powinien być ostry. Jeśli wszystko jest OK, to znaczy, że osiągnąłeś swój cel. Jeśli tak nie jest, wyostrz bliżej lub dalej, aż ostrość będzie idealna.
W przypadku niektórych obiektywów można szybko ustawić odległość hiperfokalną w trybie ręcznego ustawiania ostrości, dzięki wbudowanej podziałce. Zakładając, że chcesz, aby wszystko było ostre, ustaw zewnętrzny znacznik przysłony f/16 w linii ze znacznikiem nieskończoności; teraz możesz odczytać najbliższą odległość, która będzie ostra, korzystając z wewnętrznego znacznika pokrywającego się z f/16. Możliwe, że w wizjerze scena będzie wyglądać na rozmytą, ale zdjęcie będzie ostre od najbliższej wskazanej odległości aż po horyzont.
Każda dziedzina fotografii wymaga właściwego podejścia oraz dobrze dobranych narzędzi. Należy o tym pamiętać, dokonując wyboru korpusu oraz optyki. Bo o ile fotograf przyrody na pierwszym miejscu powinien stawiać szybkość trybu seryjnego i skuteczność AF, o tyle w przypadku pejzażu cechy te są zupełnie drugoplanowe. Tu liczy się przede wszystkim obrazek: jego tonalność, szczegółowość i wierna reprodukcja barw z bogatej palety Matki Natury. Ale też mobilność, odporność i ergonomia, by aparat sprawdził się w każdych warunkach i w plenerze nie był dla nas ciężarem.
Oto kilka naszych propozycji na każdą kieszeń oraz selekcja obiektywów, które warto wziąć pod uwagę kompletując swój krajobrazowy zestaw.
Choć każdy dobry fotograf ciężko pracuje, aby uzyskać właściwe ujęcie w aparacie, nie ma wątpliwości, że robienie zdjęć w formacie RAW jest najlepszym sposobem na zachowanie ich w najwyższej jakości. Format JPEG jest wygodny, ale jeśli zdecydujesz się nadać swojemu zdjęciu inny, kreatywny wygląd, będziesz mieć bardzo ograniczone możliwości. Plik RAW jest w zasadzie cyfrowym negatywem i wystarczy kilka minut pracy w dowolnym programie do obróbki, aby w pełni zrealizować swoją wizję obrazu.
Może się to wydawać bardzo nowoczesnym podejściem, ale w rzeczywistości nie różni się ono od sposobu pracy niektórych wielkich mistrzów klasycznej fotografii krajobrazowej. Weźmy na przykład Ansela Adamsa. Pracował on ciężko w terenie, aby uzyskać jak najwięcej zdjęć na negatywach, a następnie przenosił się do ciemni, aby wcielić w życie swoją wizję tego, co fotografował.
Zasadniczo cyfrowy przepływ pracy fotografa, polegający na fotografowaniu w RAW, aby zarejestrować maksymalną ilość informacji, a następnie wywoływaniu surowego pliku w konwerterze, takim jak Lightroom czy Camera Raw, nie różni się od tego, co robił Adams. W przypadku klasycznego pejzażu nie chodzi o to, aby dodać do ujęcia coś, czego tam nie było, lecz o to, aby zmaksymalizować nastrój, kompozycję i jakość finalnego zdjęcia. Jeśli dopiero zaczynasz pracę z plikami RAW, tych kilka wskazówek pomoże Ci szybko rozwinąć niezbędne umiejętności edycji!
1. Zwiększanie kontrastu
Jeśli chcesz zwiększyć kontrast, to znaczy sprawić, by ciemne obszary były ciemniejsze, a jasne jaśniejsze, możesz pomyśleć, że suwak Contrast jest najlepszym rozwiązaniem. Jednak znacznie większą kontrolę i lepsze rezultaty można uzyskać za pomocą suwaków Shadows, Highlights, Whites i Blacks. Podbijają one kontrast bardziej selektywnie, a jeśli przesuniesz również suwaki Clarity i Texture, możesz nawet regulować mikrokontrast w obrębie tonów średnich. Użycie tego zestawu zajmuje oczywiście więcej czasu niż zwykła regulacja suwakiem Contrast, ale korzyści są dużo większe. Ponadto, jeśli chcesz uzyskać mocny kontrast, spróbuj przesunąć Dehaze w prawo, ale nie przesadzaj, ponieważ efekty tej funkcji mogą być dramatyczne.
2. Ustaw odpowiedni balans bieli
Dzięki fotografowaniu w trybie RAW można precyzyjnie dostosować balans bieli na etapie edycji. Suwak Balans bieli działa globalnie i ociepla ujęcie, aby nadać mu bardziej radosny wygląd, lub ochładza je, by stonować atmosferę. Możliwe jest również, aby w wybranych obszarach zdjęcia zastosować różną temperaturę barwową. W tym celu można dokonać lokalnego doboru balansu bieli za pomocą pędzla korekcyjnego, filtra gradientowego lub filtra radialnego.
3. Vibrance kontra Saturation
Jeśli chcesz, aby Twoje zdjęcia krajobrazowe miały wyraziste kolory, możesz je wzmocnić za pomocą suwaków Saturation i Vibrance. Ale na czym polega różnica? Suwak Saturation (Nasycenie) jest dużo bardziej bezkrytyczny, dlatego należy go używać ostrożnie. Jeśli przesuniesz go za daleko, kolory będą wyglądały po prostu brzydko. Suwak Vibrance jest bardziej subtelny, ponieważ wpływa tylko na stonowane kolory. W efekcie kolorystyka pozostaje naturalna.
4. Czyszczenie zdjęcia
Jeśli chodzi o skomplikowane klonowanie, lepiej jest pracować w Photoshopie, ale do usuwania widocznych zabrudzeń matrycy lub niewielkich obszarów w obrębie sceny dobrze nadaje się narzędzie Spot Removal w Lightroomie lub Camera Raw. Takie zabrudzenia uwidaczniają się po przymknięciu przysłony i są widoczne na jednolicie kolorowych obszarach np. na niebie. Po zaznaczeniu pola Visualize Spot można znacznie skuteczniej identyfikować plamy i łatwo je usuwać.
5. Poprawki lokalne
Za pomocą filtra radialnego można ponownie oświetlić scenę. Wybierz to narzędzie, zwiększ ekspozycję o 0,5, a następnie przeciągnij elipsę, aby utworzyć obszar światła. Jeśli chcesz, możesz ten obszar nieco ocieplić, aby naśladował światło słoneczne, przesuwając temperaturę barwową w prawo. Po wykonaniu tych czynności można skopiować efekt, klikając prawym przyciskiem myszy pinezkę i wybierając polecenie Duplikuj. Wystarczy teraz przeciągnąć pinezkę w inne miejsce.
Artykuł powstał we współpracy z firmą Canon