![„Matrix” i konie w galopie. Polecamy biograficzny komiks o Muybridge’u [RECENZJA]](/i/images/9/1/9/d2FjPTMxN3gxLjUwMA==_src_235919-IMG_8199-3.png)
Newsletter
Newsletter
Aberracja chromatyczna
Jest to wada optyczna obiektywu, polegająca na ogniskowaniu w różnej odległości światła o różnej długości fali. Soczewka powoduje rozszczepienie światła (jak np. pryzmat), co skutkuje pojawianiem się barwnych (zazwyczaj zielonych i/lub fioletowych) obwódek na krawędziach elementów na zdjęciach. Wyraźna zwłaszcza na brzegach kadru w bardzo kontrastowych scenach.
Aberracja sferyczna
Aberracja występująca w soczewce lub układach optycznych, polegająca na tym, że promienie światła symetryczne w stosunku do osi optycznej, równoległe do niej lub wychodzące ze wspólnego punktu leżącego na tej osi, po przejściu przez soczewkę (lub układ optyczny) nie przecinają się w jednym punkcie, lecz na pewnej powierzchni. Aberracja sferyczna powodowana jest różnym stopniem załamywania promieni świetlnych przez poszczególne strefy soczewki: strefy bliższe brzegu soczewki załamują promienie silniej, mają więc krótsze ogniskowe niż środek tej samej soczewki. Aberrację sferyczną można obniżyć przez zmniejszenie otworu przysłony (zwężenie wiązki światła) oraz przez dobranie odpowiednich krzywizn soczewek i łączenie ich w układy zwane aplantami.
APO
korekcja apochromatyczna, dzięki której obiektyw pozbawiony jest aberracji chromatycznej. Wada ta wynika z różnego współczynnika załamania w szkle promieni światła o różnych barwach, a efektem jest nieostry obraz przy pełnym otworze przysłony, widoczny szczególnie w obiektywach długoogniskowych. Dzięki zastosowaniu soczewek o niskiej dyspersji różnice w załamywaniu są bardzo małe i obraz jest ostry już przy przysłonie całkowicie otwartej lub lekko tylko przymkniętej.
Astygmatyzm
Wada układu optycznego, pojedynczych soczewek i prostych układów optycznych, polegająca na tym, że promienie padające w dwóch prostopadłych płaszczyznach są ogniskowane w różnych punktach. Powoduje to, że obraz jest nieostry i zniekształcony. Można go niwelować, stosując mały otwór przesłony lub przez zastosowanie układów optycznych zwanych anastygmatami.
Bagnet
Rodzaj mechanicznego połączenia obiektywu lub akcesoriów jak mieszki czy pierścienie pośrednie z aparatem fotograficznym. Połączenie bagnetowe polega na złożeniu ze sobą dwóch elementów o odpowiednich wykrojach lub zaczepach, które po przekręceniu względem siebie o pewien kąt zakleszczają się, mocując łączone elementy. Sposób ten jest znacznie szybszy niż stosowane dawniej połączenie wkręcane (na gwint). Połączenie bagnetowe jest zwykle zabezpieczane dodatkową blokadą, zabezpieczającą przed przypadkowym rozłączeniem.
Bliki
Barwne plamy na zdjęciach, powstające w wyniku zogniskowania na kliszy/matrycy światła wielokrotnie odbitego wewnątrz obiektywu. Ich powstawaniu sprzyja silne, skierowane w stronę aparatu oświetlenie (zdjęcia pod słońce), przeciwdziałają im natomiast powłoki przeciwodblaskowe,jakimi producenci pokrywają soczewki obiektywów, a także– stosowanie osłony przeciwsłonecznej.
DO
Oznaczenie obiektywów firmy Canon, w których, w celu zmniejszenia gabarytów i masy sprzętu, zastosowano soczewki Fresnela. Soczewki takie składają się z wielu koncentrycznych pierścieni, dzięki czemu są mniejsze od tradycyjnych, jednak na krawędziach owych pierścieni bieg promieni świetlnych ulega w pewnym stopniu zniekształceniu, co powoduje możliwość występowania dodatkowych wad optycznych. Soczewki Fresnela są za to bardzo jasne i niemal całkowicie pozbawione aberracji sferycznej.
Dystorsja
Wada optyczna, zniekształcenie geometryczne. Objawia się zakrzywianiem prostych do środka kadru (dystorsja „poduszkowata”) lub na zewnątrz (dystorsja „beczkowata”). Celowo nie korygowana może być także wykorzystywana jako efekt specjalny (np. obiektywy typu rybie oko).
_968856305.jpg)
_1877607562.jpg)
_443908423.jpg)
_1475239688.jpg)
Dyfrakcja
Zjawisko uginania się fal świetlnych na granicy światła i cienia, polegające na przenikaniu ruchu falowego w obręb cienia, na skutek uginania rozchodzącej się fali na krawędzi przeszkody. W obiektywach powoduje spadek ostrości wskutek ugięcia światła na krawędziach przysłony. Skutkiem dyfrakcji w przypadku fotografowania pod światło mogą być też świetliste aureole.
Flara
Świecące wprost w obiektyw silne światło może powodować wewnętrzne odbicia, szczególnie gdy soczewki nie są pokryte warstwą antyrefleksyjną bądź też jest ona niskiej jakości. Na zdjęciu efekt ten objawia się jako ułożone w linii prostej ze źródłem światła „duszki”. Często pomocne okazują się osłony przeciwsłoneczne, dostarczane razem z obiektywami. Zabezpieczają one jednak wyłącznie przed promieniami wpadającymi z boku. Niestety flara nie daje się praktycznie skorygować programowo.
Grupa soczewek
Określenie stosowanie w opisach konstrukcji optycznej obiektywu. Oznacza połączenie kilku różnych soczewek w jeden element optyczny w celu poprawienia jakości obrazu.
Jasność obiektywu
Zdolność obiektywu do przepuszczania większej lub mniejszej ilości światła; jest kwadratem otworu względnego. Na przykład przymknięcie przysłony obiektywu do wartości dwukrotnie mniejszej spowoduje czterokrotne zmniejszenie jego jasności. Wpływ na zwiększenie jasności mają warstwy przeciwodblaskowe, którymi pokryte są soczewki lub człony obiektywu, dzięki tym warstwom przepuszcza dodatkowo część światła, która w przypadku braku warstw przeciwodblaskowych zostałaby odbita i rozproszona.
Koma
Tak zwana pozaosiowa wada soczewek i ich układów (aberracja komatyczna). Polega na tym, że promienie pochodzące z punktu leżącego poza osią optyczną nie są ogniskowane w jednym miejscu, ale tworzą obraz w kształcie przecinka (stąd nazwa tej wady).
Krążek rozproszenia
Obraz w kształcie kolistej plamki świetlnej, będący odwzorowaniem przez obiektyw (np. na matrycy) punktu świecącego. Plamka taka powstaje w sytuacji, gdy obraz punktu rzutowany jest przez układ optyczny na płaszczyznę inną niż płaszczyzna materiału światłoczułego. Im mniejszy jest więc krążek rozproszenia, tym bardziej ostry jest obraz przedmiotu na zdjęciu. Oko ludzkie akceptuje ostrość, jeśli średnica plamki wynosi nie więcej niż 1/3000 części ogniskowej obiektywu – przy takiej wielkości bowiem krążek przedstawia się naszemu oku jako punkt. Wielkość plamki zależy od średnicy otworu przysłony, gdyż im mniejszy będzie otwór względny obiektywu, tym mniejsza będzie średnica krążka rozproszenia.
Lamelka
Ruchoma, cienka metalowa blaszka, wchodząca w skład migawki szczelinowej, przysłony irysowej bądź sektorowej migawki centralnej.
MTF (Modulation Transfer Function)
Funkcja przenoszenia modulacji,wprowadzona, by za jej pomocą wyrażać rozdzielczość układu optycznego lub detektora. Niegdyś, by określić rozdzielczość obiektywu, fotografowano tablicę testową pokrytą liniami rozmieszczonymi z różną gęstością w celu określenia, ile maksymalnie linii (lub par linii) na jednostkę długości (np. milimetr) można rozróżnić na wynikowym zdjęciu. Funkcja MTF jest uściśleniem tej metody – ma jednoznaczną matematyczną definicję. Fotografowie najczęściej mają z nią do czynienia w postaci wykresów, ilustrujących możliwości konkretnych obiektywów. Na osi poziomej wykresu MTF odkładana jest odległość części obrazu, której dotyczy wartość, od środka sensora (np. dla filmu małoobrazkowego są to wartości od 0 do 22 mm, gdyż tyle wynosi połowa przekątnej pojedynczej klatki). Na osi pionowej odkładany jest natomiast maksymalny kontrast (od 0 do 1), jaki można uzyskać w danej części kadru. Zazwyczaj w wyniku testu na wykresie prezentowana jest linia ciągła i przerywana. Linia ciągła to wartości uzyskane dla linii z tablicy testowej rozmieszczonych prostopadle do krzywizny obiektywu (równoległe proste), przerywana zaś – wartości dla linii biegnących równolegle do niej (koncentryczne okręgi). Idealny obiektyw miałby obie te linie na poziomie 1 (maksymalny kontrast), dlaargumentów od 0 (środek) do 22 mm (róg klatki filmu). Zwykle jednak kontrast maleje wraz ze wzrostem odległości od środka kadru.
M42
Gwintowe mocowanie obiektywowe, wprowadzone po raz pierwszy przez Zeissa w modelu Contax S. Stosowane było powszechnie przez wielu innych producentów, w tym Pentacona (NRD-owska część Zeissa), Pentaxa i zakłady radzieckie. W późniejszym czasie zostało wyparte przez opracowany przez Pentaxa bagnet K, w którym obiektywy z mocowaniem M42 można zamocować przez prostą, mechaniczną przejściówkę.
Migawka
Zasłona blokująca dostęp światła do powierzchni sensora światłoczułego. Podczas robienia zdjęcia migawka otwiera się na ułamek sekundy i zamyka, kiedy zadany czas naświetlenia już upłynie.
Multi-coating
Oznaczenie obiektywów wyposażonych w wielowarstwowe powłoki antyodblaskowe. Napylane na powierzchnię elementów optycznych pozwalają uniknąć odbić światła wewnątrz obiektywu, objawiających się na zdjęciach w postaci barwnych blików i flar oraz spadku kontrastu na zdjęciach wykonywanych pod światło.
Obiektyw lustrzany
Teleobiektyw, w którego konstrukcji wykorzystano układ dwóch luster parabolicznych, odbijających światło w przód i ponownie w tył obiektywu w celu zmniejszenia długości konstrukcji przy zachowaniu ogniskowej. Obiektywy takie pozbawione są przysłony, większość nie posiada także systemu autofokusa. Cechuje je charakterystyczny bokeh w kształcie pierścieni, które są powszechnie uznawane za wadę tych szkieł.
Ogniskowa
Odległość pomiędzy ogniskiem układu optycznego a jego punktem głównym. W wypadku pojedynczej soczewki skupiającej będzie to odległość pomiędzy środkiem soczewki a punktem, w którym skupione zostaną promienie światła biegnące równolegle do osi optycznej (a więc z abstrakcyjnego punktu nieskończenie odległego). W wypadku tzw. soczewek grubych oraz układów wielosoczewkowych ogniskową mierzymy od tzw. punktów głównych. Jeśli w ogniskowej umieścimy płaszczyznę prostopadłą do osi soczewki, otrzymamy na niej odwrócony obraz obiektów znajdujących się w nieskończoności (np. Słońca lub gwiazd). Gdy mamy do czynienia z układem wielosoczewkowym (np. obiektywem), rozróżniamy ogniskową przedmiotową (od strony fotografowanego przedmiotu) oraz obrazową (od strony płaszczyzny obrazowej).
Oś optyczna
Prosta poprowadzona przez środki krzywizn elementów układu optycznego, będąca zarazem osią jego symetrii. W szczególności przebiega ona przez środki przedniej i tylnej soczewki obiektywu.
Pierścienie pośrednie
Służą do wykonywania zdjęć w skali makro. W zależności od skali odwzorowania fotografowanych przedmiotów stosuje się od jednego do trzech pierścieni między aparatem a obiektywem.
Semi-apochromat
Są to obiektywy, które składają się z dwóch, trzech lub czterech soczewek. Dodatkowo są jednak one często przedzielone warstwą powietrza i do ich wytworzenia używa się dużo bardziej egzotycznych rodzajów szkła niż kron i flint, co powoduje zniwelowanie różnicy pomiędzy ogniskiem promieni niebieskich i czerwonych do typowo 0,5 mm. W skuteczności zwalczania aberracji chromotycznej plasują się więc one pomiędzy achromatami a apochromatami. W semi-apochromatach stosuje się często wysokiej jakości i drogie szkła ED (Extra Low Dispersion) o niskiej dyspersji (czyli podobnie załamującego światło o różnej długości fali).
Telecentryczność
Własność układów optycznych np. obiektywów fotograficznych, polegająca na wzajemnej równoległości promieni świetlnych, wychodzących z układu. Promienie te padają następnie na element światłoczuły (błonę fotograficzną, matrycę) pod kątem prostym, co zapobiega zniekształceniom i zaciemnieniom obrazu w rogach kadru.
TS-E
To oznaczenie typowe dla obiektywów Canona z możliwością zmiany osi optycznej, zwanych tilt&shift. Dzięki przesunięciu i pokłonowi pozwalają one na korygowanie lub zniekształcanie perspektywy oraz manipulowanie płaszczyzną ostrości. Obiektywy TS-E nie mają silnika autofokusa i wymagają manualnego ustawiania ostrości. Wykorzystywane są przede wszystkim w fotografii architektury i fotografii produktowej, ale również w portrecie.
Tilt
Oznaczenie obiektywów z możliwością wykonywania pokłonów, czyli nachylania osi optycznej obiektywu względem osi aparatu. Operacja taka pozwala na nierównoległe względem płaszczyzny zdjęcia ustawienie strefy głębi ostrości. Funkcja ta wykorzystywana jest podczas wykonywania zdjęć reklamowych i trikowych.
USM
(Ultrasonic Motor) Jest to nazwa mechanizmu automatycznego nastawiania ostrości przez obiektyw aparatu fotograficznego. Dzięki niemu autofokus pracuje szybko, bezgłośnie i precyzyjnie, a także zużywa mniej energii. Napęd USM został po raz pierwszy zastosowany w 1987 roku w obiektywie Canon EF 300 mm f/2,8L USM.
UV (Nikon)
Tym symbolem oznaczony został jeden obiektyw Nikona – manualny UV-Nikkor 105 mm f/4,5, przeznaczony do fotografii w ultrafiolecie. W związku ze swym przeznaczeniem jego własności optyczne zostały tak obliczone, by wszystkie korekcje odnosiły się do ultrafioletu w paśmie powyżej 200 mm.
Warstwa przeciwodblaskowa
Rozpylona na powierzchni soczewek obiektywu cienka warstwa substancji zapobiegającej odbijaniu światła. Pozwala uniknąć wielokrotnego odbicia światła od powierzchni poszczególnych elementów wewnątrz układu optycznego. Problemy z korekcją odbić objawiają się pojawiającymi się na zdjęciach defektami w postaci jasnych blików.
Winietowanie
Wada obrazu powstającego po przejściu światła przez przyrząd optyczny np. obiektyw, polegająca na niedoświetleniu brzegów kadru. Przyczyną jej powstawania może być niska jakość wykonania przyrządu optycznego (w bardzo jasnych lub szerokokątnych obiektywach często nie da się jej uniknąć), zastosowanie pierścieni pośrednich lub zbyt dużej ilości filtrów z obiektywem, wykorzystanie obiektywu o zbyt małym polu krycia dla wymiarów matrycy bądź nierównomierne oświetlenie sceny np. lampą błyskową o zbyt wąskim kącie padania. Winieta bywa też celowo uzyskiwanym efektem artystycznym.
XR (eXtra Refraction)
W ten sposób oznaczane są obiektywy Tamrona, w których zastosowano elementy optyczne ze szkła o dużym współczynniku załamania (refrakcji). Pozwala to na zmniejszenie grubości soczewek, a co za tym idzie redukcję wagi i rozmiarów obiektywu.
Źrenica wejściowa/wyjściowa obiektywu
Są to pozorne obrazy otworu przysłony, obserwowane odpowiednio przez przednią i tylną soczewkę obiektywu. Z ich położeniem i rozmiarem powiązać można wiele istotnych parametrów obiektywu. Od parametrów źrenicy wejściowej zależą: wartości przysłony obiektywu, niezbędne parametry ekspozycji, głębia ostrości, poziom szczegółowości źródłowego obrazu, jaki obiektyw jest w stanie zarejestrować, oraz położenie środka perspektywy obiektywu (ważne przy tworzeniu panoram). Od źrenicy wyjściowej także zależy głębia ostrości i wymagane parametry ekspozycji, a ponadto rozdzielczość uzyskiwanego obrazu.
Nie znalazłeś odpowiedzi na pytanie, którego szukałeś? Napisz o tym w komentarzu! Słowniczek będzie stale aktualizowany!
