![„Matrix” i konie w galopie. Polecamy biograficzny komiks o Muybridge’u [RECENZJA]](/i/images/9/1/9/d2FjPTMxN3gxLjUwMA==_src_235919-IMG_8199-3.png)
Newsletter
Newsletter
Maria Chrząszczowa (1913‒1979) znana jest przede wszystkim z fotografii architektury, w tym wykonanej w 1945 roku dokumentacji zburzonej Warszawy. Twórczość artystki okazuje się jednak bardziej różnorodna. Chrząszczowa fotografowała miasta, ludzi przy pracy (np. w ramach cyklu Człowiek w Polsce Ludowej), kwiaty, wzornictwo przemysłowe, krajobrazy czy wreszcie tworzyła nieliczne, ale interesujące prace eksperymentalne z obszaru fotografii abstrakcyjnej.
Dorobek fotografki jest ogromny; oprócz zbiorów pozostających pod opieką Fundacji Archeologia Fotografii jej spuścizna znajduje się także w Muzeum Warszawy oraz w zasobach Politechniki Warszawskiej, gdzie Chrząszczowa w latach 1953‒1974 prowadziła pracownię fotografii w katedrze Architektury Polskiej.
Fotografia mniej ważna?
Fot. Maria Chrząszczowa, Kompozycja abstrakcyjna, 1945-1959 © Dorota Jarecka / Fundacja Archeologia Fotografii
Wystawa koncentruje się wokół fotografii kwiatów. W zestawieniu z ogromem dokumentacji architektonicznej temat ten może wydawać się marginalny w twórczości Chrząszczowej, a jednak trudno oprzeć się wrażeniu, że obrazy roślin - intymne, nasycone szczególnym ładunkiem emocjonalnym - były dla artystki ważne.
Odbitki i negatywy rzadko opatrzone są datą. Poza nielicznymi wyjątkami nie wiemy, czy fotografka wykonywała je dla prasy, z myślą o pocztówkach czy w ramach własnej aktywności twórczej. Jedno z jej zdjęć kwiatów zostaje opublikowane już w 1947 roku na łamach pisma “Kobieta”. Fotografie o tej tematyce (o ile nie wpisywały się w konwencję naukowej fotografii botanicznej) postrzegane są często jako mało istotne, deprecjonowane też jako twórczość “kobieca” czy, jak w przypadku przywoływanego zdjęcia, przeznaczone dla kobiet – odbiorczyń. Zdjęcia roślin, wykonywane nieraz na pocztówki, zyskiwały też niższy status jako fotografia o charakterze użytkowym.
Fot. Maria Chrząszczowa, Bukiet z kwiatów liliowca i gloriozy, 1945-1959 © Dorota Jarecka / Fundacja Archeologia Fotografii
_443908423.jpg)
_1877607562.jpg)
_1094526942.jpg)
Fot. Maria Chrząszczowa, Kwiaty w wazonie: liliowiec, glorioza i szparag (asparagus), 1945–1959 © Dorota Jarecka / Fundacja Archeologia Fotografii
Na wystawie chcemy dowartościować ten obszar działalności Chrząszczowej, zastanowić się nad zasadnością hierarchii w twórczości samej artystki, ale też szerzej, w odbiorze fotografii. Wspomniane hierarchie, odsyłające jeszcze do dziewiętnastowiecznych dyskusji, mimo zwrotu posthumanistycznego i interpretacji feministycznych, okazują się nadal zaskakująco trwałe. Dlaczego zdjęcia bulwy ziemniaka puszczającej pędy czy pąka kasztanowca są mniej ważne od dokumentacji zabytkowej architektury drewnianej? - pytają kuratorki wystawy Anna Hornik, Marta Przybyło.
Prawdopodobnie większość fotografii kwiatów Chrząszczowej (poza tymi wykonanymi w plenerze) powstawało w domowych warunkach, w niewielkim studiu. Fotografka przyjmowała różne konwencje. Jedna z nich to sylwetowe, negatywowe ujęcia roślin, w estetyce fotogramowego zielnika. W innych fotografiach, gęstych, ciemnych, o nasyconych czerniach artystka podkreślała intrygujące, budzące niepokój kształty i sylwetki roślin. Obok tych zdjęć pojawiają się również rysunki Chrząszczowej – roślinne motywy dekoracyjne czy fragmenty ilustracji.
Fot. Maria Chrząszczowa, Kobieta w chuście, 1950–1975 © Dorota Jarecka / Fundacja Archeologia Fotografii
Fot. Maria Chrząszczowa, Wzburzona woda, 1945 © Dorota Jarecka / Fundacja Archeologia Fotografii
Na wystawie prezentujemy też fotografię krajobrazową, abstrakcyjną oraz wąski wybór zdjęć architektury, podążając za tym, jak różne motywy łączą się i przenikają w twórczości autorki. Co wynika z tego przenikania? Czy fotografia roślin wpływała na to, jak Chrząszczowa patrzyła na detale architektoniczne i wzornictwo? I czy te tematy są rzeczywiście od siebie odległe, a klasyfikacje potrzebne?
Kiedy i gdzie?
Wernisaż wystawy „Glorioza - Fotografie Marii Chrząszczowej” odbędzie się w czwartek, 13 października 2022 roku, o godz. 18.00 w Społecznym Centrum Fotografii, przy ul. Chłodnej 20 w Warszawie. Ekspozycję będzie można oglądać do 30 listopada.
Więcej informacji o wystawie znajdziecie na stronie facebookowej wydarzenia.
