Tak wyglądała fotografia komercyjna w PRL-u - wystawa zdjęć użytkowych z lat 50-80. XX wieku

Autor: Redakcja Fotopolis

8 Wrzesień 2021
Artykuł na: 4-5 minut

W XX wieku fotografia użytkowa mieszała się często z działalnością reporterską czy artystyczną. W efekcie powstawały prace szczególne, choć często deprecjonowane przez samych twórców. Wyjątkowe spojrzenie na ten obszar fotograficznej twórczości w PRL-u oferuje nowa wystawa „O kryminałach, kryształach i innych przedmiotach” Fundacji Archeologia Fotografii.

Projekty z zakresu fotografii użytkowej wykonywało wiele polskich powojennych fotografek i fotografów; nieliczni pośród nich specjalizowali się w tej dyscyplinie, znacznie więcej realizowało zlecenia reklamowe na marginesie pracy reporterskiej czy artystycznej. Autorki i autorzy nierzadko deprecjonowali ten fragment swojego dorobku ze względu na jego aspekt zarobkowy. To prawdopodobnie jedna z przyczyn niedostatecznej znajomości zagadnień związanych z tą dziedziną fotografii. "Poprzez wystawę chciałybyśmy zwrócić uwagę na fotografię użytkową jako równoprawny obszar twórczości" - mówi kuratorka Marta Przybyło.

50 różnorodnych polskich fotografii komercyjnych z ubiegłego stulecia

fot. Jan i Waldyna Fleishmann, zdjęcie do okładki książki: Zygmunt Zeydler-Zborowski, "Inspektor ze Scotland Yardu", KAW, Warszawa, 1976

W galerii Fundacji Archeologia Fotografii / Społecznym Centrum Fotografii prezentowanych będzie pięćdziesiąt różnorodnych prac z lat 50‒80. XX wieku, m.in. zdjęcia kwiatów i produktów przemysłowych, fotografie wykorzystywane w projektach okładek książkowych (kryminałów, literatury popularnonaukowej), na pocztówkach czy do dekoracji wnętrz. Wśród nich znalazły się realizacje Marii Chrząszczowej, Zbigniewa Dłubaka, Mariusza Hermanowicza, Władysława Lemma, a także te pochodzące z nowych archiwów - Jana i Waldyny Fleischmann oraz Danuty Rago - opracowywanych przez fundację od 2020 roku.

Jak pisze w tekście towarzyszącym wystawie Maciej Szymanowicz, obrazy te tworzą  „mozaikę ukazującą różnorodne, najczęściej komercyjne zastosowania fotografii, które w dobie PRL-u określano zbiorczym terminem fotografii użytkowej. Dawał on bezpieczny dystans od słownika świata kapitalizmu, z którym łączono choćby pojęcie fotografii reklamowej, a którym dopiero w schyłkowych latach epoki gierkowskiej zaczęto śmielej firmować publikacje i wystawy”. W postulatach dotyczących zadań socjalistycznej fotografii reklamowej podnoszono przede wszystkim jej ‒ mniej lub bardziej osiągalną ‒ funkcję informacyjną.

fot. Władysław Lemm,

"Brak konieczności podporządkowania się strategiom reklamowym sprzyjał fotograficznym eksperymentom"

Na charakter zdjęć reklamowych z tego długiego przecież okresu (choć większość prac na wystawie pochodzi z lat 70. i 80.) w różnym stopniu wpłynęły także ograniczenia natury technologicznej: dostęp do sprzętu, materiałów fotograficznych czy możliwość wykonania sesji w profesjonalnym studiu, brak zaplecza organizacyjnego w postaci agencji reklamowych, a nawet problemy ze zdobyciem rekwizytów. Sporo fotografii powstawało w plenerze lub w warunkach domowych, z wykorzystaniem podstawowego wyposażenia, mimo to często opierało się na ciekawych pomysłach i błyskotliwych rozwiązaniach formalnych i technicznych. Część prezentowanych na wystawie fotografii to materiały robocze (pokazujemy np. reprodukcje z negatywów, przed ich ostatecznym opracowaniem, i wglądówki z oznaczeniem docelowego kadrowania), które pozwalają przyjrzeć się warsztatowi pracy autorek i autorów.

fot. Jan i Waldyna Fleishmann, zdjęcie do okładki książki: Pierre Nemorous, "Ufam Panu Mecenasie", KAW, Warszawa 1976

fot. Jan i Waldyna Fleishmann, zdjęcie do okładki książki: Henryk Kurta, "Mors Ultima Ratio", KAW, Warszawa, 1979

Specyfika fotografii reklamowej w Polsce, jak wyjaśnia Szymanowicz, wiązała się również z faktem, że „w upaństwowionej gospodarce niebędącej w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości towarów do handlu detalicznego, nie było potrzeby rozwijać wysublimowanych technik perswazyjnych”. Brak konieczności podporządkowywania się rozbudowanym strategiom reklamowym i dążeniu do komercyjnego sukcesu sprzyjał fotograficznym eksperymentom.

Kiedy i gdzie?

Wernisaż wystawy „O kryminałach, kryształach i innych przedmiotach. Wystawa fotografii użytkowej” odbędzie się w czwartek, 9 września 2021 roku o godz. 17:30 w Społecznym Centrum Fotografii, przy ul. Chłodnej 20 w Warszawie. Zdjęcia będzie można oglądać do 24 października.

fot. Danuta Rago, fotografia z sesji reklamowej kosmetyków Firma “Celia”, 1970

Covid-19: W związku z sytuacją epidemiologiczną wernisaż wystawy odbędzie się w godz. 17.30‒20.00. Liczba osób, które będą mogły oglądać wystawę jednocześnie, będzie ograniczona, co może wydłużyć czas oczekiwania na wejście do galerii.  Organizatorzy proszą o zakładanie masek oraz dezynfekcję rąk podczas oglądania wystawy.

Więcej informacji znajdziecie na stronie facebookowej wydarzenia oraz pod adresem faf.org.pl.

(zdjęcie okładkowe: Danuta Rago, sesja reklamowa okularów)

Skopiuj link
Komentarze
Więcej w kategorii: Wydarzenia
„Pokaż się” na 15. Opolskim Festiwalu Fotografii - zwycięzca zaprezentuje indywidualną wystawę
„Pokaż się” na 15. Opolskim Festiwalu Fotografii - zwycięzca zaprezentuje indywidualną wystawę
Organizator Opolskiego Festiwalu Fotografii zaprasza do wzięcia udziału w kolejnej edycji konkursu „Pokaż się”. Autor najlepszego projektu nawiązującego do hasła „Przesilenie” będzie...
4
Nadciąga 22. Rybnik Foto Festival - święto fotografii na Górnym Śląsku
Nadciąga 22. Rybnik Foto Festival - święto fotografii na Górnym Śląsku
Organizatorzy zapraszają na 22. Rybnik Foto Festiwal, gdzie w dniach 28-30 marca będziemy mogli obejrzeć wystawy o wyjątkowo ważnej wymowie, a także wziąć udział w licznych spotkaniach...
6
To pierwsza taka ekspozycja od lat. CSW Zamek Ujazdowski zapowiada przekrojową wystawę polskiej fotografii
To pierwsza taka ekspozycja od lat. CSW Zamek Ujazdowski zapowiada przekrojową wystawę polskiej...
Warszawskie CSW zaprasza na wystawę „Oczy moje zwodzą pszczoły”, na której zobaczymy prace 46 najbardziej intrygujących współczesnych polskich artystów obracających się w medium...
7
Powiązane artykuły
Wczytaj więcej (1)