Tak wyglądała fotografia komercyjna w PRL-u - wystawa zdjęć użytkowych z lat 50-80. XX wieku

Autor: Redakcja Fotopolis

8 Wrzesień 2021
Artykuł na: 4-5 minut

W XX wieku fotografia użytkowa mieszała się często z działalnością reporterską czy artystyczną. W efekcie powstawały prace szczególne, choć często deprecjonowane przez samych twórców. Wyjątkowe spojrzenie na ten obszar fotograficznej twórczości w PRL-u oferuje nowa wystawa „O kryminałach, kryształach i innych przedmiotach” Fundacji Archeologia Fotografii.

Projekty z zakresu fotografii użytkowej wykonywało wiele polskich powojennych fotografek i fotografów; nieliczni pośród nich specjalizowali się w tej dyscyplinie, znacznie więcej realizowało zlecenia reklamowe na marginesie pracy reporterskiej czy artystycznej. Autorki i autorzy nierzadko deprecjonowali ten fragment swojego dorobku ze względu na jego aspekt zarobkowy. To prawdopodobnie jedna z przyczyn niedostatecznej znajomości zagadnień związanych z tą dziedziną fotografii. "Poprzez wystawę chciałybyśmy zwrócić uwagę na fotografię użytkową jako równoprawny obszar twórczości" - mówi kuratorka Marta Przybyło.

50 różnorodnych polskich fotografii komercyjnych z ubiegłego stulecia

fot. Jan i Waldyna Fleishmann, zdjęcie do okładki książki: Zygmunt Zeydler-Zborowski, "Inspektor ze Scotland Yardu", KAW, Warszawa, 1976

W galerii Fundacji Archeologia Fotografii / Społecznym Centrum Fotografii prezentowanych będzie pięćdziesiąt różnorodnych prac z lat 50‒80. XX wieku, m.in. zdjęcia kwiatów i produktów przemysłowych, fotografie wykorzystywane w projektach okładek książkowych (kryminałów, literatury popularnonaukowej), na pocztówkach czy do dekoracji wnętrz. Wśród nich znalazły się realizacje Marii Chrząszczowej, Zbigniewa Dłubaka, Mariusza Hermanowicza, Władysława Lemma, a także te pochodzące z nowych archiwów - Jana i Waldyny Fleischmann oraz Danuty Rago - opracowywanych przez fundację od 2020 roku.

Jak pisze w tekście towarzyszącym wystawie Maciej Szymanowicz, obrazy te tworzą  „mozaikę ukazującą różnorodne, najczęściej komercyjne zastosowania fotografii, które w dobie PRL-u określano zbiorczym terminem fotografii użytkowej. Dawał on bezpieczny dystans od słownika świata kapitalizmu, z którym łączono choćby pojęcie fotografii reklamowej, a którym dopiero w schyłkowych latach epoki gierkowskiej zaczęto śmielej firmować publikacje i wystawy”. W postulatach dotyczących zadań socjalistycznej fotografii reklamowej podnoszono przede wszystkim jej ‒ mniej lub bardziej osiągalną ‒ funkcję informacyjną.

fot. Władysław Lemm,

"Brak konieczności podporządkowania się strategiom reklamowym sprzyjał fotograficznym eksperymentom"

Na charakter zdjęć reklamowych z tego długiego przecież okresu (choć większość prac na wystawie pochodzi z lat 70. i 80.) w różnym stopniu wpłynęły także ograniczenia natury technologicznej: dostęp do sprzętu, materiałów fotograficznych czy możliwość wykonania sesji w profesjonalnym studiu, brak zaplecza organizacyjnego w postaci agencji reklamowych, a nawet problemy ze zdobyciem rekwizytów. Sporo fotografii powstawało w plenerze lub w warunkach domowych, z wykorzystaniem podstawowego wyposażenia, mimo to często opierało się na ciekawych pomysłach i błyskotliwych rozwiązaniach formalnych i technicznych. Część prezentowanych na wystawie fotografii to materiały robocze (pokazujemy np. reprodukcje z negatywów, przed ich ostatecznym opracowaniem, i wglądówki z oznaczeniem docelowego kadrowania), które pozwalają przyjrzeć się warsztatowi pracy autorek i autorów.

fot. Jan i Waldyna Fleishmann, zdjęcie do okładki książki: Pierre Nemorous, "Ufam Panu Mecenasie", KAW, Warszawa 1976

fot. Jan i Waldyna Fleishmann, zdjęcie do okładki książki: Henryk Kurta, "Mors Ultima Ratio", KAW, Warszawa, 1979

Specyfika fotografii reklamowej w Polsce, jak wyjaśnia Szymanowicz, wiązała się również z faktem, że „w upaństwowionej gospodarce niebędącej w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości towarów do handlu detalicznego, nie było potrzeby rozwijać wysublimowanych technik perswazyjnych”. Brak konieczności podporządkowywania się rozbudowanym strategiom reklamowym i dążeniu do komercyjnego sukcesu sprzyjał fotograficznym eksperymentom.

Kiedy i gdzie?

Wernisaż wystawy „O kryminałach, kryształach i innych przedmiotach. Wystawa fotografii użytkowej” odbędzie się w czwartek, 9 września 2021 roku o godz. 17:30 w Społecznym Centrum Fotografii, przy ul. Chłodnej 20 w Warszawie. Zdjęcia będzie można oglądać do 24 października.

fot. Danuta Rago, fotografia z sesji reklamowej kosmetyków Firma “Celia”, 1970

Covid-19: W związku z sytuacją epidemiologiczną wernisaż wystawy odbędzie się w godz. 17.30‒20.00. Liczba osób, które będą mogły oglądać wystawę jednocześnie, będzie ograniczona, co może wydłużyć czas oczekiwania na wejście do galerii.  Organizatorzy proszą o zakładanie masek oraz dezynfekcję rąk podczas oglądania wystawy.

Więcej informacji znajdziecie na stronie facebookowej wydarzenia oraz pod adresem faf.org.pl.

(zdjęcie okładkowe: Danuta Rago, sesja reklamowa okularów)

Skopiuj link
Komentarze
Więcej w kategorii: Wydarzenia
Nadchodzi wystawa "World Unseen" - zdjęcia, których możesz dotknąć
Nadchodzi wystawa "World Unseen" - zdjęcia, których możesz dotknąć
Z okazji Międzynarodowego Dnia Druku Canon zaprasza na wyjątkową wystawę, której w grudniu będzie można doświadczyć w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. „World Unseen” to unikalna...
11
Fotoforma Reset - konferencja online dla fotografów i filmowców
Fotoforma Reset - konferencja online dla fotografów i filmowców
Już 7 i 8 listopada Fotoforma zaprasza na jedyną w Polsce konferencję online dla fotografów i filmowców. W programie spotkania z najlepszymi w branży twórcami i specjalistami, a także...
11
…Must see - wystawa Jagody Przybylak w Fundacji Arton
…Must see - wystawa Jagody Przybylak w Fundacji Arton
Fundacja Arton zaprasza na wystawę „…trzeba zobaczyć”, prezentującą materiały z pracowni Jagody Przybylak - zmarłej w zeszłym roku artystki, architektki i pionierki fotografii...
7
Powiązane artykuły
Wczytaj więcej (1)