Czas zatrzymany w Nowohuckim Centrum Kultury

z wystawy "Czas zatrzymany"

Poniżej publikujemy tekst towarzyszący wystawie autorstwa Adama Gryczyńskiego:

Pierwsze zdjęcia na wystawę napłynęły 3 lutego br. podczas spotkania zorganizowanego przez pana Franciszka Nowaka w klubie "Dukat" z mieszkańcami Grębałowa, ostatnie - 18 czerwca br. w Dojazdowie u pani Emilii Suber. Trudno zresztą byłoby wymienić tu tych wszystkich, którzy otworzyli przed nami swoje domowe archiwa - to ponad sto rodzin - ale pragniemy im tutaj za okazane wsparcie i zaufanie gorąco podziękować! Fotograficzne zbiory z upływem czasu będą nabierały coraz większej wartości dokumentalnej. To świadectwo przemian, jakie dotyczy naszej dzielnicy jest wkładem w poznawanie jej historii i bogatego dorobku sprzed 1949 r. Jest także przejmującą ilustracją losów pokolenia, które zostało wystawione w PRL- u na bolesną próbę i eksperyment na żywym organizmie społeczeństwa. W tym kontekście sentencja Zbigniewa Herberta: "Naród, który traci pamięć, traci sumienie" nabiera szczególnego wyrazu i znaczenia. Dziś, gdy tak modna stała się Nowa Huta, nie można przecież zapomnieć, że wielu przypłaciło niegdyś za nadejście "nowego" cenę najwyższą. Inni, pozbawieni swoich ojcowizn musieli rozpocząć swoje życie od nowa. Byli przesiąknięci miłością do ojczyzny, kultywowali tradycje narodowe, obywatelskie, religijne, rodzinne i ludowe. Stanowili kłopotliwą zaporę dla systemu i dlatego system postanowił ich zniszczyć. Dokonano na nich zamachu, ale nikt dotąd nie oddał im sprawiedliwości.

Nikon Z8 + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

15 699 zł

FUJIFILM GFX 100S + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

16 999 zł

Nikon Z6 III + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

10 399 zł

Sony A7 IV + 1300 zł Sony Cashback

9 995 zł

Canon EOS R6 Mark II + 500 zł Canon Cashback

9 999 zł

z wystawy "Czas zatrzymany"

Chcemy pokazać, że zanim zbudowano Nową Hutę, tu kwitła kultura, żyli ludzie. Może dzięki temu damy im, a także ich rodzinom choć odrobinę satysfakcji. Bo oni byli tu wcześniej. Ta pionierska wystawa fotograficzna ilustruje wycinek historii tych ziem od schyłku XIX w., a zatrzymuje się w lipcu 1949 r., kiedy to nieopodal prastarego opactwa mogilskiego rozbito namioty junaków 52 Brygady SP. Wyjątek stanowi zdjęcie Stanisława Gajocha z Pleszowa walczącego w 1972 r. w Warszawie o sprawiedliwość. Jakże wymowne to zdjęcie: w tle znajduje się kolumnada gmachu z napisem: Pałac Kultury i Nauki im. Józefa Stalina. Pokazanych zostało też kilka słynnych panoram Stanisława Senissona z 1949 r. z Mogiły oraz setki zdjęć, które nigdy wcześniej nie były publikowane. Pośród nich zamieszczono serię zdjęć z listopada 1945 r. ukazującą ekshumację i pochówek ofiar zbrodni hitlerowskich na Wzgórzach Krzesławickich oraz zdjęcia robione z narażeniem życia ukrytym aparatem w Wolicy w 1943 r. w czasie obowiązkowego spędu krów z rozkazu Niemców i życie codzienne w czasie okupacji. Zdjęcia wcześniejsze ukazują nieistniejące już zbytki architektury drewnianej, pracę w latach 20. i 30. ubiegłego wieku w majątkach rolnych Mogiły, Bieńczyc, Czyżyn i Pleszowa. Pokazano nawet korty tenisowe z końca XIX w. jakie istniały w pobliskim Wadowie oraz pracę piaskarzy na galarach w Wolicy na Wiśle.

Nie zabrakło fotografii z okresu dwudziestolecia międzywojennego przedstawiających uroczystości i święta religijne, państwowe, szkolne oraz dożynki. Można zobaczyć oryginalne stroje, sprzęty gospodarstwa domowego, przedwojenne szklarnie a także lokomobile i inne wynalazki ówczesnej techniki rolniczej.

z wystawy "Czas zatrzymany"

Ale przede wszystkim bohaterami wystawy są ludzie, którzy wcześniej żyli na tych terenach: portrety indywidualne i grupowe robione na wsiach przez wędrownych fotografów, z okazji odpustów w Mogile, chrzcin, wesel i pogrzebów. Są też zdjęcia zupełnie wyjątkowe, o niemal magicznej aurze, jak to z 1916 roku z Pleszowa wykonane przez nieznanego fotografa w pasiece Piotra Gajocha, który stoi tam wraz ze swym synkiem Stasiem - tym samym, który kilkadziesiąt lat później jest widoczny na wspomnianym wcześniej zdjęciu w Warszawie, czy zdjęcie z 4 stycznia 1934 r. zrobione pod kopcem Wandy w drodze do Krzesławic na wesele Marii i Andrzeja Raźnych, pokazujące ciąg dalszy rodzinnej historii "Giocondy" z Grębałowa zmarłej w 1989 roku. Można obejrzeć zdjęcia najsilniejszego człowieka z tych okolic - Jana Florkowskiego i przedwojenne dzieła znakomitego cieśli, stolarza a zarazem skrzypka Jakuba Bębna - także z Grębałowa oraz Macieja Zięby z Bieńczyc - wspominanego jako dobrego, lubianego przez dzieci wujka nazywanego "Fontaś", który po powrocie z Krakowa częstował ich cukierkami. Jako szczególną atrakcję wernisażu pokażemy - dzięki uprzejmości Elżbiety i Mariana Dzikowskich - oryginalny obraz i reprodukcje kart pocztowych Józefa Krasnowolskiego - malarza, który w podkrakowskich Bieńczycach poznał swą przyszłą żonę - piękną wiejską dziewczynę, Salomeę Wiktorię Turbas. Ślub odbył się 5 listopada 1902 r. w krakowskim kościele św. Mikołaja, wesele zaś w bieńczyckiej chacie panny młodej, gdzie zgromadził się ówczesny krakowski świat artystyczny z Leonem Wyczółkowskim na czele. Po ślubie Józef Krasnowolski zamieszkał - do r. 1914 - w chłopskiej chacie w Bieńczycach. Mamy nadzieję, że wystawa dostarczy Państwu wielu wzruszających chwil i wspomnień minionego czasu, który odchodzi powoli w zapomnienie. My chcemy go ocalić. - Adam Gryczyński

Najwięcej zdjęć udało się zgromadzić z terenów: Luboczy, Bieńczyc, Czyżyn, Pleszowa, Mogiły, Grębałowa, Chałupek, Wolicy, Wadowa, Luborzycy i Dojazdowa.

Wystawa Czas zatrzymany prezentowana jest do 3 września 2006 roku w Foto-Galerii Nowohuckiego Centrum Kultury w Krakowie przy ulicy Al.Jana Pawła II w Krakowie