"Był ciemny, czarny, smolisty i takie też były ich fotografie" - Śląsk lat 70. i 80. na zdjęciach Tyskiego Klubu Fotograficznego KRON

Tyski Klub Fotograficzny KRON Działał przy Zakładowym Domu Kultury „Teatr Mały” Fabryki Samochodów Małolitrażowych Bielsko-Biała Zakład nr 2 w Tychach w latach 1976–1983. Krótka i wymowna nazwa to pomysł Mieczysława Wielomskiego, założyciela Klubu - kron to szkło techniczne charakteryzujące się dużą przejrzystością, stosowane w mikroskopach, lornetkach, aparatach fotograficznych.

Nikon Z8 + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

15 699 zł

FUJIFILM GFX 100S + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

16 999 zł

Nikon Z6 III + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

10 399 zł

Sony A7 IV + 1300 zł Sony Cashback

9 995 zł

Canon EOS R6 Mark II + 500 zł Canon Cashback

9 299 zł

Zdjęcia w kontrze o fotografii publikowanych w prasie

Członkowie tego kolektywu na przełomie lat 70. i 80. XX wieku dokumentowali Śląsk – kolonie robotnicze i familoki, często tuż przed wyburzeniem (Kaufhaus w Rudzie Śląskiej czy Martinschacht w Świętochłowicach), fotografowali hałdy i tereny przemysłowe (np. w Bytomiu, Chorzowie, Katowicach, Rudzie Śląskiej, Rybniku, Świętochłowicach i Zabrzu), ale też ludzi w tym krajobrazie. Nazywali siebie „młodymi gniewnymi”, silną inspirację czerpiąc z kina brytyjskiego nowej fali lat 60. XX wieku. Stali w kontrze do oficjalnych fotografii publikowanych w prasie. Ich zdjęcia wyróżniają się tematem, stylem i krytycyzmem. Mawiali, że Śląsk był ciemny, czarny, smolisty i takie też były ich fotografie.

fot. Mieczysław Wielomski, z wystawy Tyski Klub Fotograficzny KRON. Śląsk 1978-1983

Trzon grupy tworzyli: Michał Cała (ur. 1948), Tadeusz Kluba (ur. 1951), Krzysztof Pilecki (ur. 1958), Henryk Rączkowski (1952–2008), Mieczysław Wielomski (1948–2018) i Zbigniew Zalewski (ur. 1951). Wszyscy rozwinęli indywidualne kariery, jako członkowie ZPAF, fotoreporterzy, nauczyciele fotografii czy fotografowie krajoznawcy, dorobek grupy jednak, który odegrał w ich życiu twórczym rolę kluczową, przez lata pozostawał rozproszony i niezbadany. Grupa rozwiązała się 40 lat temu. Ekspozycja w Muzeum Miejskim w Tychach to pierwsza wspólna wystawa grupy od 1983 roku.

Blisko 70 fotografii dokumentujących dawne oblicze Śląska

fot. Michał Cała, z wystawy Tyski Klub Fotograficzny KRON. Śląsk 1978-1983

Na wystawie, której kuratorami są Ewelina Lasota i Michał Łuczak, prezentujemy blisko 70 prac – zarówno współczesnych wydruków, jak i oryginalnych odbitek ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Tychach. To pierwsza próba opracowania rozproszonego dorobku KRONU, która przywraca im ważne miejsce w historii polskiej fotografii, uzmysławiając aktualność podejmowanych tematów, bo już kilka dekad temu dostrzegli konsekwencje procesów, z którymi ciągle się mierzymy.

Celem jest także skonfrontowanie autorskiej i oficjalnej / propagandowej wizji regionu oraz refleksja nad manipulacyjną / imaginacyjną siłą fotografii. To propozycja wystawiennicza nie tylko dla osób zainteresowanych fotografią dokumentalną, ale poruszająca ważne wątki związane z transformacją Górnego Śląska – krajobrazu przemysłowego i postindustrialnego – i wiążących się z nim kwestii społecznych, ekologicznych czy ekonomicznych, pokazująca ich wagę i aktualność.

Sprawdź najlepsze promocje >

Aparat cyfrowy Sony A7 IV body...

9995 PLN

Sprawdź

Obiektyw Sigma A 24-70 mm f/2.8 DG DN...

5585 PLN

Sprawdź

Obiektyw Sigma C 18-50 mm f/2.8 DC DN...

2249 PLN

Sprawdź

Aparat cyfrowy Nikon Z6 III body

9999 PLN 11369 PLN

Sprawdź

Obiektyw Nikon Nikkor Z 35 mm f/1.4

2749 PLN

Sprawdź

Aparat cyfrowy Panasonic Lumix S5IIX...

9149 PLN 10095 PLN

Sprawdź

fot. Henryk Rączkowski, z wystawy Tyski Klub Fotograficzny KRON. Śląsk 1978-1983

Wystawie będzie towarzyszył bezpłatny polsko-angielski katalog (wersja papierowa i elektroniczna) – dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Wspieranie działań muzealnych“. Towarzyszył też będzie cykl „Szeroki kąt“, na który składają się spotkania i warsztaty, w tym oprowadzania po wystawie (np. dla osób ze szczególnymi potrzebami – z tłumaczeniem na polski język migowy, czy dla osób niewidomych i słabowidzących) – dofinansowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: Kultura – Interwencje. Edycja 2023.

Twórcy biorący udział w wystawie:

• Michał Cała (ur. 1948) – członek KRONU (1978–1983) oraz Okręgu Śląskiego Związku Polskich Artystów Fotografików (od 1983), absolwent Politechniki Warszawskiej (Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa), w latach 1975–1992 dokumentował śląski krajobraz przemysłowy, w efekcie czego powstał najważniejszy w jego dorobku cykl czarno-białych fotografii Śląska. Zdobywca wielu nagród, m.in. Grand Prix na Biennale Krajobrazu Polskiego w Kielcach (1979, 1983). Jego fotografie były publikowane w albumach: „Antologia fotografii polskiej 1839–1989” (Bielsko-Biała: Lucrum, 1999), „Polska fotografia w XX wieku” (Warszawa: ZPAF, 2007), „Śląska Fotografia Artystyczna” (Katowice: Fundacja Wielki Człowiek, 2019). Autor indywidualnych albumów: „Śląsk” (Kraków: Galeria Zderzak, 2006), „Śląsk i Galicja” (Kraków: Muzeum Historii Fotografii, 2015). Od 2017 roku jest reprezentowany przez MMX Gallery w Londynie.
• Tadeusz Kluba (ur. 1951) – instruktor fotografii w Spółdzielczym Domu Kultury „Tęcza” w Tychach (1974–1976), członek KRONU (1976–1983) oraz Katowickiego Towarzystwa Fotograficznego (1978–1981), fotoreporter „Solidarności Jastrzębie” (1981–1982). Po internowaniu w stanie wojennym wyemigrował do Francji (1983). Fotoreporter dziennika „Sud Ouest” (1983–2014), współpracował z wieloma agencjami fotograficznymi (AFP, Maxppp, Visual, EPA) oraz wydawnictwami (m.in. Gallimard, Albin Michel). Jego zdjęcia były publikowane w prasie francuskiej (m.in. „Le Monde”, „Libération”, „Le Figaro”, „République des Pyrénées”, „Le Parisien”).
• Krzysztof Pilecki (ur. 1958) – aktywny uczestnik prac Tyskiego Klubu Fotograficznego KRON (1976–1983), Grupy Twórczej HARD, Katowickiego Towarzystwa Fotograficznego, Grupy 999; członek Okręgu Śląskiego Związku Polskich Artystów Fotografików (od 1985). Nauczyciel fotografii, związany z Akademią Sztuk Pięknych w Katowicach (1992–1995), Wydziałem Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (2008–2018), aktualnie z Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Jaworznie.
• Henryk Rączkowski (1952–2008) – członek KRONU (1976–1983) i jego drugi prezes (po Bronisławie Majewskim), sprawny organizator życia kulturalnego w Tychach, z zawodu technik górnik, fotografią zajmował się amatorsko, pracował w Zakładzie Elektroniki Górniczej w Tychach.
• Mieczysław Wielomski (1948–2018) – organizator śląskiego środowiska fotograficznego, twórca takich formacji, jak Tyski Klub Fotograficzny KRON (1976–1983; od 1982 Samodzielna Grupa Twórcza KRON w Czechowicach-Dziedzicach), Grupa Twórcza HARD, Landskapiści, Pictorial Team, Stowarzyszenie Fotograficzne „Przeciw Nicości”. Każda z nich odzwierciedlała aktualne zainteresowania twórcy możliwościami kreacyjnymi fotografii, od klasycznego dokumentu po cyfrowe przetworzenia. Członek Okręgu Śląskiego Związku Polskich Artystów Fotografików (od 1985) i Fotoklubu Rzeczypospolitej Polskiej.
• Zbigniew Zalewski (ur. 1951) – członek KRONU (1978–1983), posiada uprawnienia instruktora fotografii. Zorganizował i prowadził ciemnie oraz kółka fotograficzne w Szkole Podstawowej nr 18 w Tychach oraz w hotelu robotniczym Przedsiębiorstwa Ciężkiego Sprzętu Budowlanego Budownictwa Węglowego w Tychach, gdzie pracował jako instruktor kulturalno-oświatowy (1977–1981). Przez ponad trzydzieści lat aktywny działacz PTTK – m.in. przewodnik GOT i OTP, strażnik ochrony przyrody. W 1987 roku otrzymał tytuł Instruktora Fotografii Krajoznawczej PTTK. Uzyskał akceptacje prac i nagrody na kilkudziesięciu konkursach krajowych, m.in. Grand Prix w konkursie „Moje miasto – moja ulica” organizowanym przez Wojewódzki Ośrodek Kultury w Katowicach (1983).

fot. Krzysztof Pilecki, z wystawy Tyski Klub Fotograficzny KRON. Śląsk 1978-1983

Kiedy i gdzie?

Wernisaż wystawy odbędzie się w piątek 22 września 2023 roku o godz. 18.00 w Muzeum Miejskim w Tychach (Stary Magistrat), przy pl. Wolności 1. Ekspozycję będzie można oglądać do 5 stycznia 2024 roku.

Wydarzenia towarzyszące

W ramach wystawy, w dniach 13, 19, 20 i 28 października odbędą się także oprowadzenia kuratorskie z Eweliną Lasotą. Wydarzenie z 13 października będzie z tłumaczeniem na język migowy, 20 października na język Ukraiński, natomiast oprowadzenie z 28 października kierowane jest do osób niewidomych i słabowidzących.

fot. Mieczysław Wielomski, z wystawy Tyski Klub Fotograficzny KRON. Śląsk 1978-1983

Oprócz tego, wystawie towarzyszy także spotkanie z Wojciechem Wilczykiem, który od lat 90. fotografuje zmieniający się śląski krajobraz (12.10, godz 18.00, kliknij po więcej informacji) oraz cykl warsztatów interdyscyplinarnych dla młodzieży z Polski i Ukrainy pod nazwą „Szeroki kąt”. Warsztaty z zakresu edukacji wizualnej, sensorycznej, dźwiękowej i ruchowo-tanecznej pozwolą poznać tyskie osiedla na nowo i wzajemnie swoje kultury. Spotkania warsztatowe odbędą się w dniach 7, 14, 21 i 28 października. Więcej informacji tutaj.

Więcej informacji o wystawie znajdziecie na stronie muzeum.tychy.pl.

(fot. okładkowa: Tadeusz Kluba)