![„Matrix” i konie w galopie. Polecamy biograficzny komiks o Muybridge’u [RECENZJA]](/i/images/9/1/9/d2FjPTMxN3gxLjUwMA==_src_235919-IMG_8199-3.png)
Newsletter
Newsletter
Litwa to kraj fotografów i poetów. Fotografia ma tam wymiar szczególny, jest swoistym fenomenem. Jej wyjątkowy styl, który wyłonił się na przestrzeni lat, wynika z kulturowych, historycznych i geograficznych uwarunkowań Litwy. Wystawa prezentowana od 16 czerwca w Galerii MCK będzie opowieścią o Litwie, jej mieszkańcach i wybranych motywach kształtujących ich tożsamość.
Pionierzy i indywidualiści
fot. Rimaldas Vikšraitis, "Zwariowany świat", 1994
Litewscy fotografowie zawsze stawiali na indywidualność. Otwarci na nowe wyzwania i innowacje, nie bali się poszukiwać własnego artystycznego głosu. Eksperymentowali z różnymi koncepcjami, technikami fotograficznymi czy montażem, dlatego ich twórczość niejednokrotnie jest zaskakująca i oryginalna.
„Fotografia litewska ma wymiar szczególny - to nie jedna, a wiele historii. Tworzy ją labirynt obrazów, osobowości i znaczeń. Przygotowując wystawę i towarzyszącą jej publikację, staraliśmy się przyjąć możliwie szeroką perspektywę. Litewska kraina fotografii jest różnorodna i wielokulturowa, rozpięta pomiędzy „tu” i „tam”. Tworzą ją zarówno kanoniczne prace uznanych mistrzów, jak i dzieła artystów mniej oczywistych - lecz nie mniej interesujących; dorobek twórców emigracyjnych; prace fotografów, a także artystów, dla których medium fotograficzne stanowi jedno z narzędzi wizualnej ekspresji. Jednocześnie przyjęta narracja nie ogranicza się tylko do klasycznej fotografii. Jej dopełnieniem są książki i albumy fotograficzne” - komentują kuratorzy Adam Mazur, Natalia Żart i Vilma Samulionytė.
fot. Tadas Kazakevičius, "Stasys i Aldona Wiliampol", dzielnica Kowna, z cyklu "Niedługo znikną", 2015
fot. Tadas Kazakevičius, "Ernestas. Višakio Rūda", rejon kozłoworudzki z cyklu "Niedługo znikną", 2015
Prace wyeksponowano na wystawie tak, by pokazać współzależności między kolejnymi pokoleniami artystów i artystek oraz przekształcanie poszczególnych motywów. Zaczynając od XIX-wiecznych poszukiwań pionierów fotografii, przez XX-wiecznych klasyków gatunku, po zdjęcia artystów i artystek współczesnych, narracja kreśli szeroką panoramę fotografii litewskiej.
„Wystawa nie jest też typową retrospektywą, ujętą w chronologiczne ramy „lekcją o fotografii”. W zamian zaproponowaliśmy opowieść skupioną wokół wybranych wątków i tematów. Taka optyka nie tylko wydaje się wyrażać esencję omawianego zjawiska, lecz także pozwala nakreślić szerszy kontekst, wykraczający poza czysto fotograficzne jakości” - dodają kuratorzy.
fot. Dorota Gawęda, "Eglė Kulbokaitė", The Young‑Girl is I–III, 2017
Twórcy tej miary co Józef Czechowicz, Stanisław Kazimierz Kossakowski lub klasycy „litewskiej szkoły fotografii” Antanas Sutkus, Romualdas Rakauskas i Romualdas Vikšraitis zestawieni są z kolejną generacją twórców, takich jak Tadas Kazakevičius, Indrė Šerpytytė czy Paulius Petraitis. Klimatyczne zdjęcia pokazują kraj zanurzony w tradycji, ale też otwarty na współczesność. Wystawa przypomina o związkach pomiędzy litewską i polską kulturą fotograficzną. Obok ujęć Wilna autorstwa Jana Bułhaka pojawią się prace współczesnych artystów: na przykład litewsko-polskiego duetu Eglė Kulbokaitė i Doroty Gawędy oraz powstała specjalnie na wystawę instalacja fotograficzna Roberta Kuśmirowskiego.
Z chmur do rzeczywistości
fot. Antanas Sutkus, "Maraton na ulicy Uniwersyteckiej", 1959
Natura na Litwie jest najważniejszym nośnikiem wartości ponadczasowych, stąd część prac skupia się na pięknie przyrody. Fotografie ilustrują powolne zmiany w krajobrazie i długie trwanie istotnych dla tego kraju miejsc kultu oraz pamięci, odnoszących się też do litewskiej mitologii. Chętnie wykorzystywany jest kontrast - zarówno wizualny, jak i tematyczny - między światłem a ciemnością, naturą a ludzką obecnością, dziedzictwem a nowoczesnością.
fot. Romualdas Rakauskas, z cyklu "Wilno w dni powszednie", 1964
fot. Antanas Sutkus, "Dzielnica Leszczyniaki. Brukowanie", 1976
Litewscy twórcy często koncentrują się na emocjach, kontemplacji i niuansach. Ich zdjęcia są głębokie, introspektywne, a jednocześnie poszukują historii, które są uniwersalne i zrozumiałe dla różnych odbiorców. W pracach wielu artystów pojawia się temat odkrywania tożsamości narodowej i indywidualnej. Nierzadko kierują oni swoją uwagę na społeczne i polityczne aspekty życia, szczególnie z okresu transformacji ustrojowej po upadku Związku Radzieckiego. Dokumentując codzienną egzystencję, tradycję i przemiany kulturowe, starają się uchwycić unikalną atmosferę Litwy.
Wystawa w konwencji „slow”
Aranżacja ekspozycji w Galerii MCK pozwala na jej powolne zwiedzanie. Dzięki temu możliwe jest kontemplacyjne odbieranie zdjęć oraz przyglądanie się detalom, subtelnościom i kontekstom. Zwłaszcza tym charakterystycznym dla litewskiej fotografii, którymi są poetyckość, spokój, melancholia, odnajdywanie piękna i inspiracji w powszednich, zwykle niedocenianych sytuacjach. Autorzy często korzystają z naturalnego światła, starają się złapać odpowiednią chwilę, aby nadać zdjęciom szczególną głębię i nastrój.
_968856305.jpg)
_1475239688.jpg)
_443908423.jpg)
_1877607562.jpg)
Fotografia w MCK
„Litwa. Dwa stulecia fotografii” jest kolejną po „Fotoblok. Europa Środkowa w książkach fotograficznych” (2019) i „Nie tylko Bauhaus. Międzywojenna fotografia niemiecka i polskie tropy” (2021) ekspozycją, w której MCK opowiada o historii Europy Środkowej za pomocą tego medium.
Album towarzyszący wystawie
Wystawie towarzyszy pięknie wydany album w językach polskim i angielskim, uzupełniony esejami wybitnych znawców tematu. Wystawa wpisuje się również w tegoroczne obchody jubileuszu 700-lecia Wilna i jest częścią bogatego programu krakowskich wydarzeń prezentujących kulturowe dziedzictwo naszych sąsiadów.
Kiedy i gdzie?
Ekspozycję „Litwa. Dwa stulecia fotografii” można oglądać do 24 września 2023 roku w Galerii MCK, na Rynku Głównym 25 w Krakowie.
Partnerem projektu jest Lithuanian Photographers’ Association (Litewskie Stowarzyszenie Fotografów). Wystawa została zrealizowana przy wsparciu finansowym Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Gminy Miejskiej Kraków, a także Lithuanian Council for Culture (Litewskiej Rady Kultury).
Więcej informacji na stronie mck.krakow.pl.
(fot. okładkowa: Virgilijus Šonta, Poranek, 1982)
