Newsletter
Newsletter
Prezentowany na wystawie "Sztuka i propaganda. Od piktorializmu do dokumentu czasów II Wojny Światowej" zestaw prac fotografików sowieckich jest zapewne pierwszą w Polsce próbą ukazania przemian, które nastąpiły w fotografii radzieckiej po Rewolucji Październikowej 1917 roku. Na głoszone przez władze hasło "Sztuka dla ludu" odpowiedzieli młodzi twórcy włączając się w budowanie nowego ładu społecznego. Świeże spojrzenie przyczyniło się do istotnych zmian i wyznaczyło nowe kierunki w sztuce, co bardzo wyraźnie widać właśnie w fotografii. To ona, jak mało które medium mogła spełniać oczekiwania władz komunistycznego państwa i stać się elementem propagandy.
Dla fotografii nastał trudny czas przełomu lat 20-tych i początku 30-tych, okres transformacji od obowiązującej tradycyjnej estetycznej, piktorialnej fotografii do nowoczesnego dynamicznego jej traktowania. W efekcie ukształtowały się trzy wyraźne kierunki.
Pierwszy, to wywodząca się z wcześniejszych do rewolucyjnych czasów, powszechnie uznawana za przejaw tradycji burżuazyjnych tzw. fotografia salonowa. Najwybitniejszym przedstawicielem tego nurtu był Aleksander Grinberg (1885-1979). Kolejnym, określanym "nurtem proletariackim" było pokazywanie życia takim jakie jest. A więc fotograficznym działaniem wywołującym określone stany emocjonalne poprzez zwracanie fotografiami uwagi, wzbudzanie emocji lub stymulowanie wrażliwości na określone problemy. Ten kierunek wyznaczyła grupa młodych fotografów - fotoreporterów wyspecjalizowanych w fotoreportażu i dokumentowaniu życia na potrzeby komunistycznej propagandy. Liderem nurtu był Arkady Shaikheta (1898-1959).
I w końcu trzeci silnie związany z modernizmem, tworzący konstruktywistyczne podwaliny w sztuce, wywodził się ze środowisk twórców lewicowych, skupionych w Grupie "Październik". Jego twórcą i intelektualnym filarem był Aleksander Rodczenko (1891-1956), bez wątpienia najwybitniejszy przedstawiciel sowieckiej awangardy. Zwolennikiem jedności sztuki z życiem i tzw. produktywizmu, radykalnej tendencji konstruktywizmu. Rodczenko zaczynał od malarstwa sztalugowego, następnie zajmował się sztuką użytkową, grafiką użytkową a w końcu fotografią. Pierwsze były fotomontaże o wyraźnych dadaistycznych wpływach niemieckich ale zaznaczonej konstruktywistycznej estetyce. Pod koniec lat 20-tych jego twórczość zdominowała czysta fotografia i to ona stała się podstawowym środkiem wyrazu. Nie uratowały Grupy dynamiczne konstruktywne kompozycje ani nowy język srebrowego obrazu. Zarzuty deformacji rzeczywistości i burżuazyjnego formalizmu, ale i naśladownictwo zachodnich twórców, doprowadziły w 1932 roku do zakończenia działalności Grupy.
_968856305.jpg)
_443908423.jpg)
_1094526942.jpg)
_1877607562.jpg)
W połowie lat 30-tych odrzucono idee "proletariackiej sztuki". W ramach prowadzonych przez NKWD czystek przestały istnieć przywołane wcześniej kierunki w fotografii. Aktywni twórcy z względu na "społeczne zagrożenie" zostali w większości aresztowani i zesłani do łagrów. Wcześniej od wszelkich wpływów na sztukę odsunięty został Aleksander Rodczenko.
Entuzjazm twórców młodego socjalistycznego państwa szybko został zgaszony. Totalitarny system z jego surową cenzurą przejął kontrolę nad sztuką i jej twórcami. Nastał czas jedynie słusznego realizmu socjalistycznego.
Przygotowana wystawa jest próbą przedstawienia przemian którym podlegała sowiecka fotografia w czasach optymizmu. Zgromadzone prace obejmują dokonania najwybitniejszych przedstawicieli poszczególnych kierunków. Zobaczymy na ekspozycji rosyjski piktorializm reprezentowany przez Aleksandra Grinberga (1885-1979), konstruktywizm, przedstawiają fotogramy jego współtwórcy Aleksandra Rodczenki (1891-1956), Borysa Ignatovicza (1899-1976) i Michaela Prekhnera (1911-1941) oraz najliczniej prezentowany fotoreportaż i dokument wojenny, niestety ze względu na szczupłość miejsca najczęściej w pojedynczych fotografiach - Arkady Shaikheta (1898-1959), Emanuela Evzerikhina (1911-1984), Marka Markov-Grinberga (1907-2006), Georgia Petrusova (1903-1971), Georgia Lipskerova (1896-1977), Eugenia Khaldeia (1917-1997), Anatolia Egorova (1907-1986), Iwana Shagina (1904-1982), Aleksandra Ustinova (1909-1995).
Autorem tekstu jest dr Mariusz Wideryński, adiunkt w Katedrze Fotografii i Realizacji Obrazu Wydziału Sztuki Mediów i Scenografii ASP w Warszawie.
Sztuka i propaganda. Od piktorializmu do dokumentu czasów II Wojny Światowej. Wystawa zbiorowa
Termin: 15.11-12.12.2012
Finisaż: 12.12.2012, godz. 18:00
poniedziałek-piątek 12.00 - 18.00
sobota-niedziela 14.00-18.00
Stara Galeria ZPAF
Plac Zamkowy 8
Warszawa
