Pamięć teatru. Polska fotografia teatralna od początku istnienia do dziś - ruszyła wirtualna wystawa

Retrospektywna wystawa „Pamięć teatru” pozwala pierwszy raz w historii przyjrzeć się ewolucji fotografii teatralnej w Polsce od jej początków do współczesności, śledząc zmiany technologiczne, artystyczne i społeczne i ich wpływ na fotografowanie teatru. Składa się ona z trzech części, które obejmują lata: 1839-1918, 1919-1989 oraz 1989-2024.

Współpracując z licznymi instytucjami oraz osobami prywatnymi zespół kuratorski powołany przez inicjatora wystawy, czyli Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie, dokonał wyboru czterystu obiektów. Wyselekcjonowane fotografie – często po raz pierwszy prezentowane publicznie i zestawione obok siebie – zapraszają na wyjątkową opowieść o polskim teatrze oraz polskiej fotografii. Mamy nadzieję, że zaproszą także do znalezienia własnej odpowiedzi – jak fotografia zapamiętuje teatr?

Podczas tworzenia koncepcji oraz programowania „Pamięci teatru” kluczowe było dla nas zrozumienie specyfiki projektu – opowiadał zespół projektowo-programistyczny Rytm Digital, odpowiedzialny za stworzenie strony wystawy. – Skupiliśmy się na dogłębnym poznaniu idei poszczególnych części wystawy oraz na charakterze zdjęć, co pozwoliło nam wypracować spójną i unikalną zasadę ekspozycji cyfrowej. W naszej pracy stawiamy na proces i komplementarne współdziałanie – łączymy metody gromadzenia informacji o projekcie, podejście do digital designu oraz umiejętności programistyczne. Forma wystawy online, dzięki większej dostępności, pozwala na dotarcie z wyjątkowymi treściami do szerszej grupy odbiorców, co w kontekście działań naszego zespołu jest dla nas szczególnie ważne.

Nikon Z8 + złoty pakiet Fotoforma Care 12 mies.

15 445 zł

Canon EOS R6 Mark II + Cashback 500 zł + złoty pakiet Fotoforma Care 12 mies.

8 999 zł

Sony A7 III + złoty pakiet Fotoforma Care 12 mies.

5 299 zł

Sony A7 IV + Cashback 1300 zł + złoty pakiet Fotoforma Care 12 mies.

9 199 zł

Panasonic LUMIX S5II + S 50 mm + R 20-60 mm + obiektyw S 85 mm f/1.8 za 1 zł

8 745 zł

Teatr zajmuje w polskiej kulturze miejsce szczególne. Teatr publiczny, działający od 1765 roku, ugruntował swoją silną pozycję społeczną podczas zaborów, będąc wówczas jednym z nielicznych miejsc żywego kontaktu z polskim językiem.

Jedyna próba całościowego spojrzenia na fotografię teatralną miała miejsce w 1959 roku podczas dwudniowej sesji Rady Międzynarodowej Federacji Związku Bibliotekarzy. W sali konferencyjnej Państwowego Instytutu Sztuki w Warszawie we współpracy z Muzeum Teatralnym, zorganizowano wystawę „Polska fotografia teatralna 1840-1959”, podkreślającą jej walory dokumentacyjne. Od 2015 roku Instytut Teatralny organizuje Konkurs Fotografii Teatralnej, wskazując także na wartość artystyczną sztuki fotografowania teatru jako narzędzia współtworzenia odbioru dzieła teatralnego. Kolejne edycje Konkursu dostarczały mnóstwa refleksji na temat kondycji fotografii teatralnej, jej artystów, ale i uwiecznianego przez nią i przez nich teatru. Zadawały też pytania o wcześniejsze doświadczenia, o tradycję i pamięć.

Wypływające z konkursu refleksje sprowokowały zespół kuratorski do zadania sobie kluczowych pytań: co jest ważniejsze? Artystyczna jakość zdjęć, która w dużym stopniu może odbiegać od estetyki fotografowanego przedstawienia, czy poprawna technicznie dokumentacja, która starannie uwiecznia wysiłki reżysersko-scenograficzne? Co należy wybrać? Wybitne fotografie ukazujące nieznanych twórców teatralnych czy przeciętne zdjęcia z przedstawień największych reżyserów? Sposobów na opowiedzenie historii polskiego teatru poprzez medium fotografii jest przecież tak wiele.

Wystawa dzieli się na trzy części. Za pierwszą część, która obejmuje lata 1839-1918, czyli okres od początków istnienia fotografii w ogóle do końca I Wojny Światowej, odpowiada dr Agnieszka Wanicka. Kuratorem drugiej części jest Wojciech Nowicki, który we współpracy z Bartoszem Flakiem stworzył fotograficzną opowieść o teatrze XX wieku (1919-1989). Ostatnia część, poświęcona najnowszej fotografii i eksperymentalnym formom dokumentowania teatru (1989-2024), została opracowana przez Magdalenę Hueckel we współpracy z Magdaleną Ożarowską.

Wystawę można obejrzeć pod adresem www.pamiecteatru.pl.

Zdjęcie wejściowe: fot. Natalia Kabanow, Zdjęcie ze spektaklu Iwona, księżniczka Burgunda w reż. Adama Orzechowskiego Teatr Wybrzeże, Gdańsk 2024