![„Matrix” i konie w galopie. Polecamy biograficzny komiks o Muybridge’u [RECENZJA]](/i/images/9/1/9/d2FjPTMxN3gxLjUwMA==_src_235919-IMG_8199-3.png)
Newsletter
Newsletter
Chyba każdy pasjonat fotografii dochodzi do momentu, w którym chciałby obejrzeć (i zaprezentować innym) swoje zdjęcie na papierze, w dużym formacie. Jednym z rozwiązań jest zakup własnej drukarki fotograficznej. Rozwój tych urządzeń w ostatnich latach sprawił, że oferują teraz jakość nie tylko nie odbiegającą od tradycyjnych odbitek, ale przewyższającą ją pod wieloma względami, choćby dzięki idealnej powtarzalności kolejnych wydruków czy ogromnemu spektrum papierów - z dużym wyborem papierów artystycznych. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych zestawów tuszów nawet fotografie czarno-białe mogą być wydrukowane z wysoką jakością, zgodnie z wizją autora. W rozpoczynanym dziś cyklu przyjrzymy się całemu procesowi wydruku. Zaczniemy od odrobiny teorii, następnie przejdziemy do omówienia kalibracji monitora, konfiguracji programów graficznych i sterownika, dokonamy przeglądu dostępnych papierów fotograficznych, opiszemy zasady przygotowania pliku i sam proces wydruku w kolorze oraz czerni i bieli.
Zdecydowana większość współczesnych fotografów wykonuje zdjęcia aparatami cyfrowymi. Następnie dokonuje płytszego bądź głębszego retuszu na monitorze komputera i w końcu drukuje efekt swojej pracy na drukarce. Niestety, w znacznej części przypadków w tym momencie dochodzi do sporego rozczarowania. Kolory na wydruku tylko w przybliżeniu odpowiadają tym na monitorze - użytkownik traci czas, który poświęcił na edycję fotografii oraz pieniądze, które wydał na papier i tusz. Tymczasem można osiągnąć sytuację, w której już pierwszy wydruk spełni oczekiwania, a każdy kolor na papierze będzie się zgadzał z tym na ekranie. Wystarczy się nauczyć właściwego zarządzania kolorami.
Problem w uzyskaniu tych samych kolorów na różnych urządzeniach tkwi w tym, że każde z nich ma swoje własne charakterystyki reprodukcji kolorów i często używa różnych przestrzeni kolorów. Aby to ujednolicić należy albo użyć wspólnej przestrzeni barwnej albo każdorazowo dokonywać świadomej translacji między przestrzeniami używanymi na różnych urządzeniach. Warto zaznaczyć, że znaczna część opcji w programach do obróbki grafiki musi zostać właściwie skonfigurowane na początku pracy. Po opracowaniu własnego workflow lub cyfrowej ciemnii obróbka zdjęć z prawidłowym procesem zarządzaniem kolorem nie zabiera więcej czasu, a uzyskiwane efekty są nieporównywalnie lepsze i co najważniejsze oszczędzamy czas i pieniądze poświecone na korygowanie błędów.
Ludzkie oko reaguje na fale elektromagnetyczne o długościach od 380 do 780 nm w postaci światła widzialnego. Monitory, drukarki, aparaty fotograficzne, skanery i inne urządzenia reprodukują kolory zawierające się w widzialnym spektrum. Zakres reprodukowany przez dane urządzenie nazywany jest właśnie przestrzenią kolorów. Najbardziej rozpowszechnioną w urządzeniach amatorskich (oraz obowiązująca w Internecie!) jest stworzona w 1996 roku przestrzeń sRGB (standarised Red, Green, Blue). sRGB zawiera nieco ponad 16,5 mln odcieni. Wbrew pozorom nie jest to dużo - zaledwie około 35% tego, co może zobaczyć człowiek. Znaczna część bardziej zaawansowanych urządzeń jest w stanie zarejestrować większą ilość kolorów i sRGB je ogranicza. Druga popularna przestrzeń to Adobe RGB. Ta przestrzeń obejmuje około 50% widzialnych barw. Jeśli dysponujemy wystarczająco zaawansowanym aparatem (najczęściej lustrzanką), monitorem wysokiej klasy i dobrą drukarką warto spróbować swoich sił z Adobe RGB - ostateczne efekty powinny być wyraźnie lepsze niż w przypadku sRGB. Dwie wymienione wyżej przestrzenie są najpopularniejsze, choć oczywiście istnieje też ogromna liczba innych i użytkownik prędzej czy później się na nie natknie. Większość z nich została stworzona do specjalistycznych, profesjonalnych zastosowań. Niektóre, na przykład przestrzeń Profoto, są również wykorzystywane w zastosowaniach fotograficznych. Z tego wywodu warto zapamiętać jedno - aby osiągnąć najlepsze efekty już w momencie robienia zdjęcia powinno być ono zapisane w najszerszej z dostępnych przestrzeni kolorów (najczęściej to Adobe RGB). Gdy tylko aparat oferuje taką możliwość warto pracować na RAW-ach. Zyska się wtedy łatwiejszy retusz w stosunku do plików JPEG, ale też zdecydowanie więcej informacji o kolorach i więcej szczegółów w cieniach i jasnych partiach zdjęć. Następnie obróbka zdjęć, jeśli tylko myślimy o wydruku, powinna być przeprowadzona w programie, który umożliwia zarządzanie kolorem. Warto zauważyć, że wiele prostych i darmowych aplikacji, które świetnie nadają się do podstawowego retuszu czy katalogowania zdjęć nie ma takiej opcji, więc z punktu widzenia przygotowania pliku do druku są bezużyteczne.
Ponieważ nie istnieją dwa identyczne reprodukujące kolory urządzenia elektroniczne tj.: monitory, drukarki czy skanery jedyną metodą na opisanie ich charakterystyki pracy i osiągalnej przestrzeni barwnej (np. w przypadku zestawu: drukarka, konkretny typ papieru i rozdzielczość) "nośnikiem" informacji o charakterystyce reprodukcji koloru przez dane urządzenie jest jego profil kolorystyczny ICC (International Color Consortium to organizacja ustalające standardy w świecie zarządzania kolorem, niezależne od producentów i platform systemowych). Każde urządzenie, które rejestruje lub wyświetla kolor może mieć swój profil ICC. Część producentów udostępnia profile do swojego sprzętu, do innych użytkownicy sami mogą je stworzyć za pomocą specjalnego oprogramowania i sprzętowych kalibratorów (kolorymetrów). Warto pamiętać ze profil ICC odpowiada konkretnej konfiguracji np. papieru, drukarki i atramentu lub konkretnym ustawieniom monitora, przy jakich profil został wykonany.
W sytuacji, gdy charakterystyka pracy każdego urządzenia (wejściowe lub wyjściowego) jest właściwie opisana profilem ICC. System automatycznie dopasowuje wartości wejściowe RGB lub CMYK na urządzenie tak aby uzyskać identyczny efekt finalny (właściwą finalną reprodukcję koloru). Należy pamiętać aby każda aplikacja która będzie "sercem" cyfrowej ciemni była właściwe skonfigurowana, tak aby pracować w najszerszej przestrzeni kolorów oraz świadomie podejmować decyzje o zarządzanu kolorami.
Tyle tytułem teoretycznego wstępu. Praktycznemu zastosowaniu zarządzania kolorem zajmiemy się w kolejnych odcinkach.
Aby w pełni kontrolować przetwarzany obraz konieczne jest też zastosowanie odpowiednio monitora oraz późniejsze skalibrowanie go. Idealny monitor do zastosowań fotograficznych znacznie różni się od biurowego odpowiednika. Na przykład zaawansowane konstrukcje firmy Eizo znanej z produkcji profesjonalnych monitorów potrafią wyświetlić od 92 do nawet 97% kolorów z przestrzeni Adobe RGB, podczas gdy biurowym standardem jest sRGB. Innym problemem tanich monitorów jest nierównomierne podświetlanie i różna reprodukcja tego samego koloru w różnych częściach ekranu. Dotyczy to w szczególności monitorów o dużych rozmiarach, czyli tych szczególnie lubianych przez fotografów. Istnieje oczywiście możliwość korekty tego zjawiska, jednak producenci stosują tę technologię jedynie w modelach do zastosowań profesjonalnych. Jasność jest różna nie tylko w różnych fragmentach zdjęcia, ale zmienia się też w czasie, w miarę rozgrzewania się świetlówek podświetlających. Zastosowanie elektronicznych układów kontrolujących janość podświetlenia sprawia, że już kilka chwil po włączeniu można rozpocząc pracę bez obaw o efekty. W dłuższej perspektywie ten sam układ pozwala na zniwelowanie efektu utraty jasności spowodowanej postępującą degradacją świetlówek. Dobry monitor powinien też dostosowywać swoją pracę do zewnętrznych warunków oświetleniowych. Oczywiście zrobi to jedynie wtedy, gdy będzie wyposażony w czujnik oświetlenia. Najlepiej by było, gdyby posiadał też matrycę odpowiedniego rodzaju. Najtańsze monitory LCD mają matryce TN, a ta niezbyt nadaje się do zastosowań profesjonalnych. Problemem jest zła reprodukcja barw, w tym bieli - podstawowej barwy do kalibracji monitora, jak również przejść tonalnych, oraz wąskie kąty widzenia. Wśród nawet niewiele droższych modeli znajdują się ekrany wyposażone w dużo lepsze matryce klasy VA, a szczególnie polecane do zastosowań fotograficznych są matryce klasy IPS.
Wymieniliśmy tylko część cech profesjonalnych monitorów do obróbki fotografii. Oczywiście - nie każdy potrzebuje topowego sprzętu. Należy jednak mieć świadomość, że większość "uniwersalnych" monitorów stanie się najsłabszym ogniwem w łańcuchu aparat-obróbka-wydruk i może psuć wysiłki mające na celu zapanowanie nad kolorami fotografii. Monitor fotograficzny dobrze sprawdzi się też w zastosowaniach biurowych, natomiast monitor biurowy nie nadaje się do zastosowań fotograficznych... W celu wyboru odpowiedniego monitora polecamy stronę internetową www.graficzne.eizo.pl.
_443908423.jpg)
_1877607562.jpg)
_1094526942.jpg)
Gdy mamy już monitor, należy go odpowiednio skalibrować. Kalibrację należy zacząć od... właściwego ustawienia monitora względem źródeł światła (w szczególności bezpośredniego światła słonecznego). Silne (i zmienne) światło słoneczne na zmianę z żarowym (gdy robi się ciemno) skutecznie zaburza stabilność wyświetlanych kolorów. Najlepiej używać lamp fluorescencyjnych o kolorze "ciepłej" bieli (o temperaturze 5000K). Bezwzględnie należy dbać o to, by oświetlenie pozostawało stabilne bez względu na porę dnia. Jeśli zmiana położenia monitora nie jest możliwa można w prosty sposób (z czarnego, matowego PCV) stworzyć osłony na ekran zapobiegające niekorzystnym odbiciom. Większość kłopotów wynikających z rozbieżności pomiędzy kolorami na monitorze, a na wydruku (mimo zarządzania kolorem w trakcie pracy) wynika z niewłaściwego oświetlenia, które całkowicie zakłóca prawidłowy odbiór (i ocenę) barw.
Gdy stanowisko jest już przygotowane można przejść do właściwej kalibracji. Metoda najprostsza, ale jednocześnie najmniej dokładna, opiera się na licznych programach do wizualnej kalibracji (np. Adobe Gamma). Użytkownicy komputerów Macintosh z Mac OS X mogą skorzytać z systemowego narzędzia Color Sync. Po wejściu w Preferencje Systemu -> Monitory i dalej w zakładkę Kolor mogą wybrać opcję Kalibracja, a w niej zdecydować się na tryb "prosty" lub "eksperta". Program pozwala na wybranie punktu bieli, ustawienie gammy i naturalnej luminacji dla ekranu. Cały proces kończy się nadaniem nazwy i zapisaniem profilu. Ludzkie oko (i mózg) bywają zawodne, dlatego zdecydowanie bardziej polecaną metodą jest użycie kolorymetru, czyli sprzętowego kalibratora działającego w oparciu o znajdujący się w zestawie program. Na przykład monitory Eizo z serii ColorEdge, oprócz tego, że umożliwiają sprzętową kalibrację mają w zestawie program ColorNavigator, który może współpracować z szeroką gamą kolorymetrów i spektrofotometrów takich firm, jak, X-rite, ColorVision czy MonacoOPTIX. Obsługa ColorNavigatora jest niezwykle prosta: wystarczy wybrać docelowe wartości jasności, punktu bieli oraz wartości współczynnika gamma. Dalsza część kalibracji i profilowania odbywa się automatycznie.
Na czym polega działanie tej i innych aplikacji? Emituje ona różne obrazy, po czym dostaje sygnał zwrotny z urządzenia przyczepionego do powierzchni ekranu i dzięki temu wie jaką korektę zastosować, by kolorystyka i inne parametry były zgodne z zapisanym wzorcem. Ostatnio ceny kalibratorów znacząco spadły, pojawiły się bardziej amatorskie modele, tak więc zakup takiego urządzenia powinien być rozważony przez każdego fana fotografii (jedno urządzenie może kupić kilku znajomych - kalibracji dokonuje się, w zależności od klasy monitora, raz na kilka tygodni czy kilka miesięcy).
