Izabela Jaroszewska o Cartier Bressonie w Luksferze

Autor: Marta Sinior

21 Kwiecień 2005

Artykuł na: 4-5 minut

Wczoraj, 20 kwietnia 2005 roku, w warszawskiej galerii "Luksfera" odbył się wykład Izabeli Jaroszewskiej na temat twórczości wybitnego fotografa Henriego Cartier-Bressona. Dla tych wszystkich, którzy nie mogli uczestniczyć w wykładzie, publikujemy treść wczorajszej prelekcji.

HENRI CARTIER-BRESSON (1908-2004)

Nikon Z8 + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

15 699 zł

FUJIFILM GFX 100S + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

16 999 zł

Nikon Z6 III + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

10 399 zł

Sony A7 IV + 1300 zł Sony Cashback

9 995 zł

Canon EOS R6 Mark II + 500 zł Canon Cashback

9 299 zł

Tekst: IZABELA JAROSZEWSKA - dyrektor Europejskiej Akademii Fotografii w Warszawie

Nić Cartier-Bressona.
Jego nazwisko było znane zanim się jeszcze urodził. Nazwisko Cartier-Bresson było wytłoczone na niciach produkowanych w fabrykach tekstylii należących do jednej z najbogatszych rodzin we Francji. Ale mało kto wie, że mimo bogactwa żyli skromnie. Henri jako małe dziecko uważał, że urodził się w ubogiej rodzinie.

Myśliwy.
W 1930 roku pojechał do Afryki. Na Wybrzeżu Kości Słoniowej przez rok utrzymywał się z myślistwa. Niestety zachorował na malarię i musiał wrócić do Francji. W czasie rekonwalescencji zaczął włóczyć się po ulicach z małym aparatem Leica, wówczas uznawanym za zabawkę dla niedzielnych pstrykaczy. Polowanie stało się jednym ze sposobów jego pracy: złowić chwilę, upolować moment. Uważał, że fotografowanie to forma przemocy, ale o sobie mówił, że jest "myśliwym wegetarianinem".

Fotograf - rzemieślnik czy artysta ?
Przez wiele lat uważano fotografię za rzemiosło, wyrażano się o niej lekceważąco Dopiero Cartier-Bresson wzniósł ją do rangi sztuki. Przez kilka lat studiował malarstwo. Miał znakomite przygotowanie plastyczne, co było rzadkością wśród współczesnych mu fotografów. Przez całe życie podkreślał, że wszystkiego nauczył się od malarstwa i że patrzy na świat oczami malarza. Dlatego Jego zdjęcia to arcydzieła kompozycji. "Różnica między poprawnym a dobrym zdjęciem to kwestia milimetra". Najbliższy wizualnie był mu surrealizm. W latach 30-tych fascynował go również film. Był asystentem Jean'a Renoira przy filmie "Życie należy do nas". Wystąpił również w dwóch jego filmach fabularnych ("Wycieczka na wieś" i "Reguła gry"). W 1958 roku Cartier-Bresson jako pierwszy fotograf dostąpił zaszczytu wystawienia swoich prac w paryskim Luwrze.

Nieśmiertelność.
Henri Cartier-Bresson pierwszą pośmiertną wystawę miał za życia - w 1946 roku, ponad pół wieku temu, w Museum of Modern Art w Nowym Jorku. Bresson był w czasie wojny aktywnym członkiem francuskiego ruchu oporu. Po ucieczce z niemieckiego obozu jenieckiego rozeszła się wiadomość, że nie żyje. Amerykanie postanowili więc zorganizować wybitnemu już wówczas fotoreporterowi retrospektywną wystawę. I tak już zostało - Nieśmiertelny za życia.

Kronikarz, który nie lubi historii.
Często nazywano go kronikarzem XX wieku, ale On zawsze podkreślał, że nie interesuje Go historia. Chciał utrwalać Teraźniejszość, która na jego zdjęciach miała wymiar ponadczasowy.

Decydujący moment, czyli zdjęcia mimo woli
Książka pt. "Images a la Sauvette" (dosłowne tłumaczenie z francuskiego oznacza mimowolne zdjęcia) z rysunkiem Henri Matisse'a na okładce zrewolucjonizowała nasze myślenie o fotografii. Cartier-Bresson zawarł w niej credo swojej twórczości. Do dzisiaj dla wielu ludzi to Biblia Fotografii. Amerykański wydawca Dick Simon użył w tytule określenia "The Decisive Moment", które stało się słynnym określeniem stylu pracy Bressona. Decydujący moment - ta jedna chwila, ułamek sekundy, w którym świat pogrążony w chaosie jawi się jako doskonała całość. Zdjęcie powinno streszczać wydarzenie, które za chwilę rozpadnie się w potoku życia. Fotografie Bresson'a to właśnie genialne momenty wydobyte z rzeki czasu. Później wielokrotnie poddawano krytyce jego teorie, ale fakt, że to właśnie do Jego wypowiedzi się odnosimy świadczy o wielkości tego, co napisał i stworzył.

Dyskrecja.
Zgodnie z bressonowską zasadą nieingerowania, fotograf powinien pozostać niewidoczny. "Do obiektu trzeba się podkraść na palcach, nawet w przypadku martwej natury. Trzeba włożyć aksamitne rękawiczki i być czujnym. Bez popychania się i tłoczenia..." Nie lubił wywiadów ani pytań o swoją prywatność. Tak jak żył, tak też odszedł. Wiadomość o Jego śmierci, rodzina podała dopiero po pogrzebie. Żadnego rozgłosu, fleszy ani... fotoreporterów. Zostało po nim kilkadziesiąt albumów, jedna praca teoretyczna. Żadnej biografii, monografii czy wywiadu - rzeki, zaledwie kilka cytatów i anegdot. I 700 tysięcy zdjęć...

Izabela Jaroszewska

Izabela Jaroszewska to publicystka i fotografka mająca na koncie wiele wystaw w kraju i za granicą. Jest również wykładowcą i dyrektorem Europejskiej Akademii Fotografii w Warszawie.

Czytaj także:

Henri Cartier - Bresson czytaj...