Odkryj funkcje filmowe Twojego aparatu

Materiał we współpracy z marką Panasonic

Filmowanie po raz pierwszy pojawiło się w aparatach systemowych w 2008 roku. Nikon D90 był pierwszą lustrzanką, która nagrywała wideo w rozdzielczości 720p, a Canon EOS 5D Mark II jako pierwszy zaoferował tryb Full HD 1080p. Szybko jednak dla wszystkich stało się jasne, że to bezlusterkowce będą przyszłością filmowania. Pionierem był tu Panasonic i zaprezentowany w 2009 roku model Lumix GH1, który zapoczątkował “filmową”, kontynuowaną do dziś linię aparatów systemu Micro 4/3. Dziś możliwości wideo nawet niedrogich bezlusterkowców są nieporównanie większe, dzięki czemu również początkujący amatorzy otrzymują łatwy dostęp do zaawansowanych funkcji i możliwość realizacji swoich pomysłów.

Wideo szybko zdominowało branżę kreatywną i social media, co zachęciło tylko producentów do rozwijania możliwości filmowych swoich nowych modeli. Prawda jest taka, że w zasadzie każdy fotograf dysponuje dziś zaawansowaną kamerą, choć nie zawsze korzysta z tego dobrodziejstwa. By zachęcić Was do eksperymentowania z ruchomym obrazem, w tym wydaniu przyjrzymy się podstawowym zagadnieniom związanym z produkcją wideo. Niech będzie to dla Was przydatna ściąga, która ułatwi wam szybkie wejście w świat wideofilmowania. Wyjaśnimy podstawowe pojęcia i podpowiemy, jak skonfigurować aparat, by nakręcić swój pierwszy ambitny klip. Przełączcie więc aparat w tryb wideo i zaczynajmy!

Podstawowe ustawienia nagrywania wideo

W dalszej części omówimy kluczowe funkcje potrzebne do sprawnego nagrywania wideo, tłumacząc po drodze techniczny żargon. Pierwszym krokiem jest podjęcie decyzji, w jakiej rozdzielczości będziesz nagrywać. Podobnie jak w przypadku zdjęć, im wyższa rozdzielczość, tym bardziej szczegółowy będzie obraz, co zauważymy zwłaszcza podczas oglądania na dużym monitorze lub telewizorze 4K. Instynkt podpowiada, by nagrywać w najwyższej dostępnej rozdzielczości, ale nie zawsze musi to być najlepsze posunięcie. Z wielu powodów. Warto zacząć od Full HD 1080p - w zupełności wystarczy do większości zastosowań internetowych, będzie też stanowić mniejsze wyzwanie dla wydajności aparatu oraz komputera i zajmie mniej miejsca na karcie.

1. Rozdzielczość

Full HD to dobry punkt wyjścia. Daje dostęp do większych klatkaży, a pliki końcowe nie są ogromne. Jednak w przypadku bardziej ambitnych materiałów warto skorzystać z 4K, która ma cztery razy więcej pikseli niż Full HD i powoli staje się już standardem w produkcji komercyjnej. Niektórzy wybierają też format 4K tylko po to, by w postprodukcji przekonwertować nagrania na wynikowy plik. Full HD o większej szczegółowości.

2. Ile klatek na sekundę?

W menu aparatu znajdziesz ciąg liczb: 24p, 25p, 30p, 50p, 60p, 60p, 100p, 120p, a nawet 240p – każda wartość reprezentuje liczbę klatek rejestrowanych w czasie jednej sekundy. Płynny obraz zapewnia już 25p, choć 50p lub 60p da lepsze rezultaty w przypadku poruszających się obiektów. Większa liczba klatek na sekundę (100p plus) pozwala nagrywać filmy z efektem spowolnienia (slow motion).

3. Czas migawki

Niezależnie od zastosowanego trybu ekspozycji podczas filmowania celem jest użycie czasu otwarcia migawki dwukrotnie dłuższego, niż wybrana liczba klatek na sekundę. W przypadku nagrywania z szybkością 30p potrzebny jest czas 1/60 s, a w przypadku 50p - czas 1/100 s lub krótszy. Po wybraniu czasu należy zrównoważyć ekspozycję przysłoną i czułością. Używa się w tym celu także filtrów ND.

4. Surowy format raw

Filmowy format RAW, tak jak w fotografii, daje ogromne możliwości edycyjne w postprodukcji, w tym korektę balansu bieli i odzyskiwanie źle naświetlonego materiału. Tworzy jednak bardzo duże pliki i jest przeznaczony dla doświadczonych filmowców z umiejętnościami korekcji kolorów i edycji, aby uzyskać pożądany wygląd. Większość aparatów może też nagrywać w tym formacie tylko na zewnętrznych rekorderach (takich jak Atomos Ninja) podłączanych przez HDMI.

5. Profile Log

Log to profil nagrywania spotykany w zaawansowanych aparatach, choć staje się on coraz bardziej powszechny. Zasadniczo tworzy wideo o szerokim zakresie dynamicznym i tonalnym. Materiał nagrany przy użyciu profilu Log wydaje się szary, płaski i pozbawiony nasycenia, co jednak sprawia, że jest to dobry format do korekcji kolorów podczas edycji. Aparaty Lumix oferują funkcję V-Log View, dzięki czemu na ekranie widzimy obraz w naturalnych kolorach, co ułatwia dobór prawidłowych parametrów.

6. Typy plików wideo

Główne typy plików wideo to MP4, MOV i AVI. Najpopularniejszy jest MP4, bo zapewnia stosunkowo lekkie pliki przy zachowaniu wysokiej jakości, dzięki kompresji za pomocą kodeka H.264. Format MOV wykorzystuje kodek H.265, przez co lepiej nadaje się do edycji. Ma lepszą wydajność kompresji i może zapisywać 10-bitowy plik o wysokiej jakości. H.264 tworzy tylko pliki 8-bitowe. Jest przez to bardziej „ekonomiczny” i wymaga mniejszej mocy obliczeniowej przy odtwarzaniu i edycji.

Jak robić lepsze wideo? 

Podobnie jak w przypadku zdjęć, trzeba włożyć wysiłek, by nagrać ciekawy materiał. Pamiętaj o tych ustawieniach...

1. Autofokus

Skonfigurowanie systemu AF aparatu pomoże uzyskać prawidłową ostrość, nawet gdy temat porusza się w kadrze. Wybierz odpowiednią opcję wykrywania obiektu lub pozostaw ten wybór aparatowi, jeśli masz takie ustawienie. W przypadku osób, można wybrać szeroką ramkę AF z wykrywaniem oczu, dzięki czemu aparat będzie teoretycznie śledzić ostrość, gdy obiekt poruszy się w kadrze, nawet jeśli odwróci twarz. Jeśli filmujesz grupę osób, użyj joysticka lub wskaż na ekranie punkt AF dotykiem, aby ustawić ostrość w pożądanym miejscu.

2. Prawidłowa ekspozycja

Podobnie jak w przypadku zdjęć, pracuj z trójkątem ekspozycji składającym się z przysłony, ISO i czasu otwarcia migawki. Prawidłowa ekspozycja polega na zrównoważeniu tych trzech ustawień. Dla wielu osób nagrywających wideo oznacza to pełne przejęcie kontroli i przejście na tryb manualny, choć można się posługiwać trybami półautomatycznymi. Ogólną wytyczną dla prawidłowej ekspozycji wideo jest użycie czasu otwarcia migawki dwukrotnie dłuższego niż liczba klatek na sekundę. Jeśli nagrywasz z prędkością 30 kl./s, ustaw 1/60 s, a przy 60 kl./s, będziesz potrzebować 1/125 s – najbliżej 1/120 s.

3. Balans bieli

Na początku nauki filmowania można korzystać z automatycznego balansu bieli, by w tym czasie skupić się na innych ustawieniach. Wraz ze wzrostem doświadczenia może okazać się, że wolisz korzystać ze stałych wartości, gdy na przykład przechodzisz z cienia do światła słonecznego. Możesz też użyć szarej karty lub arkusza białego papieru, by utworzyć bardziej dokładny pomiar. Będzie to pomocne, gdy filmowana scena jest oświetlona światłem mieszanym, np. dziennym i sztucznym. Natomiast gdy korzystasz z lamp LED z funkcją regulacji temperatury barwowej, możesz dostosować ich barwę światła do otoczenia.

4. Użyj zebry

Włącz funkcję zebry, jesli jest w Twoim aparacie, aby łatwiej ustawić prawidłową ekspozycję. Powoduje ona nałożenie pasków na oglądany obraz, aby wskazać w kadrze obszary prześwietlone. Jeśli dostosujesz ustawienia ekspozycji tak, aby paski nie były widoczne, oznacza to, że nie ma prześwietleń. W zależności od aparatu może być dostępna opcja różnych wzorów, a także próg, przy którym się pojawiają. Jeśli ustawisz 100%, zebra pojawi się na obszarach, które są całkowicie białe i pozbawione szczegółów. Przy filmowaniu ludzi zalecane jest ustawienie wartości 70-80. Alternatywą dla zebry jest histogram na żywo. 

5. LUT

LUT (Look-Up Table), to narzędzie, które pozwala szybko zmienić kolory i jasność obrazu, nadając mu określony wygląd, np. filmowy styl lub poprawny kontrast. Jest używany w aparatach i programach do edycji wideo, aby łatwo dopasować barwy i tonację nagrania. W aparatach Lumix dostępna jest funkcja Real Time LUT, która pozwala nam tworzyć profile koloru LUT bezpośrednio w aparacie. Możemy je wgrywać i edytować, a w Lumix S9 również błyskawicznie przełączać się między nimi za pomocą dedykowanego przycisku. Razem z aparatem pokazano też aplikację Lumix LAB, w której profile te będziemy mogli tworzyć i mieszać ze sobą na poczekaniu, a cały materiał udostępnić na platformach społecznościowych w raptem kilkadziesiąt sekund.

Nieco więcej o rozdzielczości. Ile pikseli potrzebujesz?

Fotografowie lubią mieć więcej megapikseli niż faktycznie potrzebują, co wyjaśnia popularność aparatów z matrycami 45 czy 61 Mp. Dają one obrazy o rozdzielczości odpowiednio 8192 x 5464 pikseli i 9504 x 6336 pikseli, co oznacza możliwość druku w dużym formacie, ale także swobodę kadrowania – nawet po dużym przycięciu otrzymamy nadal szczegółowy plik. W przypadku nagrań wideo, w każdej sekundzie rejestrowanych jest znacznie więcej klatek, co oznacza ogromne pliki, a tym samym zapotrzebowanie na dużą ilość pamięci i mocy obliczeniowej. Profesjonaliści korzystają już nawet z rozdzielczości 8K UHD 7680 x 4320 pikseli przy 30p. Innymi słowy, na każdą sekundę wideo przypada 30 zdjęć o rozdzielczości 33 Mp.

Jeśli lubisz kadrować, 8K brzmi idealnie, ale pytanie, które musisz sobie zadać, jest proste: czy naprawdę potrzebujesz 8K? Dla większości z nas, pomijając wszelkie względy praktyczne, odpowiedź jest równie prosta – nie. Taka rozdzielczość to terytorium zawodowców zajmujących się filmami, a nie klipami w social mediach. To samo dotyczy aparatów obsługujących rozdzielczości 5K i 6K. Tym sposobem doszliśmy do 4K. Chyba już każdy nowo wprowadzany na rynek aparat cyfrowy jest w stanie nagrywać w rozdzielczości 4K, albo 4K UHD w rozdzielczości 3840 x 2160 pikseli z przyjaznym dla telewizorów współczynnikiem proporcji 16:9, albo w formacie kinowym 4K DCI z 4096 x 2160 pikseli i 17:9. Podczas gdy wideo 4K ma czterokrotnie mniejszą rozdzielczość niż 8K (i czterokrotnie większą niż Full HD), każda klatka ma nadal 8,3 Mp.

Obecnie 4K 50p i 4K 60p są powszechnie stosowane do płynnego nagrywania szybkich akcji. Istnieje również wiele aparatów zdolnych do nagrywania w 4K 100p i 4K 120p dla efektów slow-motion (jak na przykład nowy Panasonic Lumix GH7). Podsumowując, jeśli filmowanie jest czymś, w czym chcesz się rozwijać, to wybór rozdzielczości 4K jest dobrym punktem wyjścia.

Technologie Open Gate - wybierz format jaki chcesz

Open Gate to tryb filmowania, w którym aparat wykorzystuje pełny obszar matrycy, zamiast ograniczać się do standardowego formatu wideo, czyli 16:9. Nagrywając w Open Gate, uzyskujesz więcej obrazu w pionie, co pozwala łatwo dostosować kadr podczas edycji (reframing) – np. przejście z poziomego 16:9 na pionowe 9:16 (dla social mediów). Twórca treści może więc jednocześnie przygotować materiał na YouTube (16:9) i Instagram Reels (9:16), bez ponownego nagrywania. Większa ilość informacji sczytywanej z matrycy (większy obszar nagrania) umożliwia też łatwiejsze stabilizowanie obrazu w postprodukcji, ponieważ programy mają więcej przestrzeni do korekcji drgań (bardzo przydatne w przypadku filmowania dynamicznej akcji). Ten tryb do niedawna zarezerwowany był dla profesjonalnych kamer, ale teraz spotkamy go chociażby w modelu Panasonic Lumix S9.

Cechy aparatu dobrego do wideo

Zakup aparatu do wideofilmowania, zwłaszcza dla hobbysty i amatora, to często poważna inwestycja. Dlatego warto wiedzieć, na jakie funkcje i parametry trzeba zwrócić uwagę przed podjęciem decyzji zakupowej. Dla końcowych efektów ważne są zarówno te dotyczące nagrywania, jak i fizyczne elementy wpływające na komfort pracy. Oto krótka check-lista kluczowych elementów filmującego bezlusterkowca.

• Ekran ważniejszy niż wizjer
  Po czym najłatwiej poznać, że aparat zaprojektowano z myślą o twórcach wideo? Po odchylanym do boku - niczym w profesjonalnych kamerach - ekranie LCD. Umieszczony na przegubie pozwoli wygodnie filmować z każdej perspektywy. Jeśli myślicie o kręceniu vlogów, ważne by obracał się również do pozycji autoportretu.
• Stabilizacja matrycy
  Na rynku nie brakuje akcesoriów do stabilizacji, ale jeśli aparat ma skuteczną stabilizację sensora, to ujęcia bez efektu drżenia nakręcimy nawet “z ręki”. Producenci często oszczędzają na tej funkcji, by zachować niską cenę. Nie wszyscy - kompaktowy Lumix S9 oferuje system IBIS o wydajności 6,5 EV.
• Detekcja i śledzenie
  Filmowcy ostrzą ręcznie, by mieć pełną kontrolę nad ujęciem, ale w amatorskich produkcjach lepiej zdać się na system AF. Warto jednak wybrać model, który może pochwalić się zaawansowanym trybem detekcji i śledzenia, by skutecznie i płynnie podążał za bohaterem utrzymując na nim ostrość.
• Odsłuch i nagrywanie
  By nasze nagrania wyglądały profesjonalnie, muszę też brzmieć profesjonalnie. Upewnij się, że wybrany przez Ciebie model ma gniazdo mini jack pozwalające zamontować zewnętrzny mikrofon. Idealnie jeśli ma osobne wyjście słuchawkowe, dzięki któremu możliwy będzie odsłuch i kontrola poziomu dźwięku w trakcie nagrywania.
• Bateria i ładowanie
  Filmowanie jest niezwykle prądożerne, a jeśli kręcisz w dużej rozdzielczości, akumulator może wystarczyć często zaledwie na kilkanaście minut ciągłego nagrywania. Sprawdź w specyfikacji wydajność baterii, ale też upewnij się, że można ją ładować poprzez złącze USB-C. Najlepiej w trakcie pracy (np. z powerbanka).
• Dostępna optyka
  Aparat to jedno, na ostateczny wygląd naszych nagrań olbrzymi wpływ będzie miała zastosowana optyka. Zorientuj się, jaki masz wybór i czy możesz sobie pozwolić na interesujące Cię obiektywy. Niektórzy producenci wypuszczają już całe serie dedykowanej optyki, np. nowe stałki Panasonic Lumix z mocowaniem L-Mount - są małe, lekkie i niemal identyczne, dzięki czemu możemy łatwo nim żonglować bez konieczności np. wyważania gimbala.