Newsletter
Newsletter
Blisko 200 zdjęć wykonanych przez Zdzisława Beksińskiego, w tym nigdy wcześniej nieprezentowane ujęcia, a także fragmenty amatorskich filmów będzie można zobaczyć na wystawie w Pawilonie Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej. Ekspozycja zorganizowana w 20. rocznicę tragicznej śmierci artysty poświęcona będzie mniej znanemu, lecz niezwykle istotnemu aspektowi jego twórczości – fotografii. Obok prac Beksińskiego pojawi się wizualizacja jego życiorysu przygotowana specjalnie na tę wystawę przez Normana Leto oraz zdjęcia legend polskiej fotografii – Jerzego Lewczyńskiego i Bronisława Schlabsa.
Zdzisław Beksiński - nie tylko malarz
Fot. Zdzisław Beksiński, Autoportret, 1958, Muzeum Narodowe we Wrocławiu
Zdzisław Beksiński (1929–2005) znany jest przede wszystkim jako malarz, autor surrealistycznych i apokaliptycznych obrazów. Tymczasem zajmował się również fotografią, zwłaszcza w latach 50. oraz na początku lat 60. XX w. Pozostawił po sobie niezwykle bogate zbiory zdjęć, cenne z artystycznego punktu widzenia. W 1977 r. artysta dużą ich część przekazał w darze Muzeum Narodowemu we Wrocławiu, czyniąc tutejszą kolekcję jego fotografii jedną z największych w kraju.
„Wystawa będzie próbą osadzenia Beksińskiego w szerszym kontekście, w którym pojawi się nie tylko jako twórca przerażający i mroczny, ale także jako pionier i poszukiwacz nowych form wyrazu, walczący z ograniczeniami ówczesnej fotografii. Jego refleksje stały się punktem wyjścia do głębszej analizy natury i roli tego medium w kontekście wyzwań współczesności” – mówi Aleksandra Szwedo, kuratorka wystawy.
Fot. Zdzisław Beksiński, Studium, 1957 / Muzeum Narodowe we Wrocławiu
Fotografii nie traktował jako narzędzia służącego jedynie dokumentacji rzeczywistości w naturalnej formie, ale jako surowiec do twórczego przekształcania. Jak sam mówił: „Moja nieśmiałość powodowała, że nie mógłbym robić klasycznej fotografii. Moje zdjęcia to była od początku do końca kreacja i to kreacja plastyczna”. Dla Beksińskiego fotografia była procesem wyobrażeniowym, w którym obraz rodził się najpierw w jego umyśle, a następnie był precyzyjnie aranżowany i realizowany w sposób świadomy i kontrolowany.
Z wczesnych prac zwiedzający zobaczą pejzaże – zdjęcia bliskie formom abstrakcyjnym dzięki zastosowaniu ostrego kadrowania i specyficznej gry światła, a także portrety – często realizowane z zastosowaniem charakterystycznego efektu rozmycia. W tych i późniejszych, tak zwanych antyportretach, Beksiński często rezygnował z jednoznacznego ukazywania twarzy – pozostawiał je w cieniu lub w wąskim strumieniu światła, uwydatniał teksturę skóry. Operując surową, brutalną estetyką, stawiał w centrum nie tylko postać, ale jej kruchość czy brzydotę.
Fot. Zdzisław Beksiński, "Gorset sadysty", 1957 / Muzeum Narodowe we Wrocławiu
Fot. Zdzisław Beksiński, "Samotność", 1957 / Muzeum Narodowe we Wrocławiu
Zdzisław Beksiński to niewątpliwie twórca surrealistyczny, który w fotografiach często kwestionował realność świata, badał granice ludzkiej percepcji i patrzenia na rzeczywistość. Widz również zostanie wciągnięty w tę grę, oglądając na wystawie cykle fotograficzne, których centralnym tematem jest ciało – rozczłonkowane, niepełne, zniekształcone, zmultiplikowane.
Pośród prezentowanych prac nie zabraknie autoportretów Beksińskiego – zdjęć i fragmentów wideodziennika – pełniących fundamentalną rolę w całej jego twórczości. Artysta obsesyjnie rejestrował siebie, dając wgląd w swoje codzienne życie oraz działalność artystyczną. Często też grał z własnym wizerunkiem za pomocą mimiki, przebrań i rekwizytów.
Szersze spojrzenie na sztukę Beksińskiego
Fot. Jerzy Lewczyński, "Beksińscy z Sanoka", 1965 / Muzeum Narodowe we Wrocławiu
Twórczość Beksińskiego ukazana zostanie również w relacjach z wybranymi pracami Jerzego Lewczyńskiego i Bronisława Schlabsa. Ta trójka artystów reprezentowała ważny etap w historii polskiej fotografii – antyfotografię. Eksperymentowali z formą, tworząc prace wychodzące poza tradycyjne pojmowanie tego medium jako wiernego odwzorowania rzeczywistości.
Beksiński zaproponował wówczas także nową ideę – zestawy fotograficzne, w których łączył zdjęcia w sposób podobny do montażu filmowego. Na wystawie uwagę przykują zestawy złożone z rozmaitych materiałów – od anonimowych fotografii po zdjęcia dokumentalne i teksty. Każdy element zestawu, np. szokujący tytuł, jest częścią układanki oraz intelektualną grą, pełną napięć i skojarzeń.
Fot. Zdzisław Beksiński, "Jean Arp", 1953, Muzeum Narodowe we Wrocławiu
Zaskakującym elementem wprowadzającym w ekspozycję będzie „Bryła życia Zdzisława Beksińskiego”. Jej autor Norman Leto w 1999 r. nawiązał bliską znajomość z Beksińskim, co wpłynęło na jego dalszy rozwój artystyczny. „Bryła życia” jest nowatorską wizualizacją biografii. Naścienne projekcje – dynamiczne i wielowarstwowe – uwidaczniają wybrane zdarzenia z życia osobistego czy wielkie momenty twórcze Beksińskiego, a przerwana gwałtownie projekcja symbolizuje tragiczną śmierć artysty.
Na wystawie zobaczymy wyłącznie odbitki wykonane własnoręcznie przez Beksińskiego. I to te, które sam uznał za najlepsze
„Odnotować muszę z niemałą satysfakcją, że to właśnie do Muzeum Narodowego we Wrocławiu, dzięki inicjatywie i staraniom Adama Soboty, kustosza Działu Fotografii, trafił w 1975 r. znaczny, bo liczący blisko 200 wystawowych fotografii, fragment dorobku fotograficznego Zdzisława Beksińskiego. Wtedy też Muzeum Narodowe we Wrocławiu obdarowane zostało przez artystę unikatowymi rzeźbami z metalu oraz patynowanego gipsu.” - komentuje Piotr Oszczanowski, dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu.
Fot. Zdzisław Beksiński, "Dziewczyna", 1957 / Muzeum Narodowe we Wrocławiu
„Zbiór prac Zdzisława Beksińskiego w kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu ustępuje wielkością jedynie zbiorom Muzeum Historycznego w Sanoku, któremu Beksiński zapisał w testamencie całe swoje archiwum fotograficzne. Nasze wystawy fotografii Beksińskiego zawsze wyróżniały się tym, iż prezentowane na nich były wyłącznie osobiście wykonane przez Beksińskiego odbitki zdjęć, i to takie, które on sam uznał za najlepsze. Także i obecny pokaz tym się charakteryzuje.”
„Wystawa „Fenomenalny. Zdzisław Beksiński” to indywidualny debiut kuratorski Aleksandry Szwedo z Działu Fotografii Muzeum Sztuki Współczesnej – Oddziału Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Kuratorka zmierzyła się z legendą wyjątkowego artysty, korzystając z pomocy znawców jego sztuki fotograficznej, i osiągnęła swój cel. Dała nam niepowtarzalną okazję obcowania ze światem bardzo intymnym, w swej dociekliwości i ostrości widzenia wręcz surrealistycznym. Na takie właśnie obcowanie – z czymś wyjątkowym, zapadającym w pamięć i pobudzającym do myślenia – bardzo serdecznie Państwa zapraszam.”
Fot. Zdzisław Beksiński, "Perspektywa", 1955 / Muzeum Narodowe we Wrocławiu
Kiedy i gdzie?
Wystawę „Fenomenalny. Zdzisław Beksiński” można będzie oglądać od 13 kwietnia do 24 sierpnia 2025 roku, w Pawilonie Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej (Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu), przy ul. Wystawowej 1 we Wrocławiu.
Eksponowane na wystawie fotografie są częścią bogatej kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Uzupełniają je wypożyczenia z Muzeum Historycznego w Sanoku. Wystawie towarzyszy publikacja z tekstami Weroniki Kobylińskiej, Adama Mazura, Adama Soboty i Aleksandry Szwedo.
Więcej informacji na stronie mnwr.pl.
(fotografia okładowa: Zdzisław Beksiński, Studium, 1957 / Muzeum Narodowe we Wrocławiu)
_1094526942.jpg)
_1877607562.jpg)
_443908423.jpg)
