Wydarzenia
Polska fotografia na świecie - debata o budowanie kolekcji fotograficznej
Miliony rozkładówek, kilkanaście wersji językowych, kilkuset autorów fotografii, trzy podstawowe edycje, z czego dwie wychodzące prawie nieprzerwanie od roku 1954 do 1989 - to imponujący obraz miesięcznika „Polska” w liczbach. Najciekawsze zdjęcia z magazynu od piątku będzie można oglądać w warszawskiej Zachęcie.
Magazyn “Polska” przeznaczony był przede wszystkim dla zagranicznego odbiorcy - zarówno na zachodzie Europy, jak i w krajach bloku wschodniego, w Stanach Zjednoczonych, Afryce, Azji, a przez krótki okres nawet na Kubie. Jego celem było pokazywanie Polski poza granicami kraju z wykorzystaniem konkretnej strategii opartej na atrakcyjnym projekcie graficznym i fotografii rozumianej jako pełnoprawna forma wyrazu.
Redaktorzy pisma rozumieli kluczową rolę fotografii i wykorzystywali jej możliwości w kreowaniu wyobrażeń o Polsce jako kraju atrakcyjnym i nowoczesnym - inspirującym w dziedzinie kultury i sztuki i potencjalnym partnerze ekonomicznym.
fot. Marek Holzman, fotografia nieopublikowana, In Praise of Warsaw Women, „Poland” (Zachód) 1959, nr 6, odbitka żelatynowo-srebrowa
Wśród współpracujących z miesięcznikiem autorów tekstów, fotografów czy artystów publikujących swoje prace znajdziemy niemal wszystkich najważniejszych twórców głównego nurtu powojennej kultury polskiej. Autorzy fotografii to m.in. Piotr Barącz, Marek Holzman, Irena Jarosińska, Jan Jastrzębski, Eustachy Kossakowski, Bogdan Łopieński, Jan Morek, Tadeusz Rolke, Zofia Rydet, Tadeusz Sumiński, Harry Weinberg. Prace większości z nich, wypożyczone z archiwów prywatnych i instytucji, będzie można zobaczyć na wystawie.
Wystawa obejmuje okres od wydania pierwszego numeru pisma (1954) - w czasie odwilży, w momencie kształtowania się powojennego polskiego reportażu - do początku tzw. dekady gierkowskiej. Koniec lat 60. jest także momentem zmiany pokoleniowej, kiedy na scenę wkraczają reporterzy urodzeni już po wojnie. W 1967 roku zmienia się też wydawca miesięcznika - jest nim Agencja Interpress, która stopniowo wprowadza nowe zasady współpracy z fotografami.
fot. Tadeusz Sumiński, Zakłady mechaniczno-precyzyjne, Błonie, 1962 © Tad Boniecki / FAF
„Polska” na eksport prezentuje niemal 300 fotografii ukazanych w swoim pierwotnym kontekście, czyli na łamach miesięcznika, w zestawieniu z niepublikowanym materiałem zdjęciowym. Ujęcia spoza kadru bądź historie wokół reportaży rzucają nowe światło na warsztat fotografów, edytorów oraz strategie redakcji pisma. Zobaczymy zatem rozkładówki z oryginalnych numerów pisma oraz odbitki, negatywy i stykówki pochodzące z archiwów prywatnych i zbiorów wielu instytucji. Ten zróżnicowany wybór odsłania złożony kontekst funkcjonowania fotografii, bez którego nie sposób zrozumieć nie tylko historii, ale też roli współczesnej fotografii prasowej w Polsce.
Wystawie towarzyszy publikacja “Początek przyszłości. Fotografia w miesięczniku „Polska” w latach 1954—1968” pod redakcją Karoliny Puchały-Rojek i Marty Przybyło, zaprojektowana przez Magdalenę i Artura Frankowskich (Fontarte). Na publikację składa się oryginalny materiał ilustracyjny z pisma uzupełniony o wybór fotografii - prezentowany w układzie tematycznym, z komentarzami redaktorek. Towarzyszą mu eseje poświęcone historii miesięcznika i ukazujące jego funkcjonowanie w kontekście ówczesnej sytuacji politycznej i społecznej, a dopełnieniem są przedstawienia sylwetek najważniejszych współpracujących z nim fotografów - postaci kluczowych dla historii polskiej fotografii tego okresu.
fot. Harry Weinberg, Chęciny, lata 60. XX wieku
Wystawie towarzyszyć będą także dwa wykłady. W czwartek, 4 kwietnia 2019 roku, o godzinie 18:00 odbędzie się wykład Dr Hab. Błażeja Brzostka pt. “Fotograficzny autoportret PRL. Jak chciała się podobać Polska Ludowa”. Natomiast miesiąc później, 9 maja 2019 roku razem z Maxem Cegielskim przyjrzymy się bliżej temu jak polska “nowoczesność” PRL-u eksportowana była do krajów Trzeciego Świata podczas wykładu “PRL w centrum czy na peryferiach?”.
Wernisaż wystawy “Polska” na eksport odbędzie się w najbliższy piątek, 29 marca 2019 roku, o godzinie 19:00 w Zachęcie - Narodowej Galerii Sztuki, przy pl. Małachowskiego 3 w Warszawie. Ekspozycję będzie można oglądać do 23 czerwca, od wtorku do niedzieli w godz. 12:00-20:00. W czwartki wstęp wolny.
W niedzielę, 31 marca, o godzinie 12:15 odbędzie się także oprowadzenie kuratorskie, które poprowadzą Karolina Puchała-Rojek oraz Marta Przybyło.
Więcej informacji znajdziecie pod adresem zacheta.art.pl.
(fot. okładkowa: Jan Jastrzębski, Zakład preparatów diagnostycznych, laboratorium, 1. połowa lat 60. XX wieku © M. Jastrzębska / FAF)