Piktorialista Tadeusz Wański

Tadeusz Wański był doskonałym piktorialistą, obecnie uznawanym za jednego z najwybitniejszych fotografików polskich XX wieku. W związku z mijającą w 2008 roku 50-tą rocznicą śmierci artysty, Fundacja "Positive Image" zorganizowała wystawę przypominającą twórczość Wańskiego. Owa prezentacja będzie pierwszą retrospektywą artysty od półwiecza.

Autor: Marta Sinior

4 Marzec 2008

Artykuł na: 6-9 minut

Tadeusz Wański urodził się w 1894 roku Środzie Wielkopolskiej. Gimnazjum o profilu humanistycznym ukończył w 1912 roku w Wągrowcu. Z zawodu był handlowcem. Jak wielokrotnie pisano na podstawie jego wypowiedzi fotografią zainteresował się stosunkowo późno, bo w 1922 roku. Już od 1923 roku działał w Poznaniu jako fotoamator, a 1926 roku został członkiem Towarzystwa Miłośników Fotografii w Poznaniu, w 1930 jego prezesem, a także najmłodszym członkiem pięcioosobowej Kapituły Seniorów Fotoklubu Polskiego. Od 1947 roku należał do Gdańskiego Towarzystwa Fotograficznego. Razem z dwójką innych fotografów: Tadeuszem Cyprianem oraz Bolesławem Gardulskim założył ugrupowanie o nawie "Trójlistek". Członkowie grupy byli trzema indywidualnościami, pochodzili z innych miast i ukształtowali się w innych środowiskach artystycznych. Artystów połączyła wspólna pasja, jaką była fotografia piktorialna.

Retrospektywna wystawa Tadeusza Wańskiego składa się z 84 fotografii, pochodzących z największej prywatnej kolekcji w Polsce. Zaprezentowane zostaną najsłynniejsze prace artysty m.in. "Zaczarowany zamek", "Ave Maria", "Oczekiwanie..." oraz unikalne fotografie za lat 1930-57: Gdańska, Gdyni, Krakowa, Warszawy i Jugosławii oraz szereg prac typowych dla poetyckiego i malarskiego nurtu piktorializmu. Ekspozycja z pewnością będzie ważną wystawą, bowiem wszystkie prace, które będzie można obejrzeć są oryginałami opatrzonymi stemplami autorskimi lub -i- komentarzami samego Wańskiego. Jej unikalny charakter jest tym większy, że po śmierci artysty zniszczeniu uległy wszystkie negatywy.

Nikon Z8 + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

15 699 zł

FUJIFILM GFX 100S + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

16 999 zł

Nikon Z6 III + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

10 399 zł

Sony A7 IV + 1300 zł Sony Cashback

9 995 zł

Canon EOS R6 Mark II + 500 zł Canon Cashback

9 299 zł

Wystawę uzupełniają pokaz slajdów oraz prezentowana po raz pierwszy część dokumentalna poświęcona związkom artysty z Gdynią.

Tadeusz Wański, Motława, Gdańsk lata 30 - te XX w., kolekcja Mariusza Kowalskiego

Tadeusz Wański w dziejach polskiej fotografii zajmuje miejsce wybitne. Jego dokonania artystyczne od początku budziły uznanie i w konsekwencji szybko postawiły w czołówce twórców rodzimej fotografii.
Z Gdynią związany był przez wiele lat pracy artystycznej i zawodowej. W mieście tym w 1936 r. poszukiwał szansy na rozwój firmy, której był wspólnikiem. Jak wielu innych energicznych i przedsiębiorczych ludzi znalazł w Gdyni swoje miejsce i pozostał. Tu też, w nowym budynku Muzeum Miasta Gdyni odbywa się premiera wystawy artysty, której celem jest zaprezentowanie i przypomnienie po wielu latach jego twórczości.
(...)
W 1919 roku, w prężnym środowisku fotografów zawodowych Poznania zrodziła się idea zwołania zjazdu zjednoczeniowego oddziałów Związku Zawodowego Fotografów, planowanego początkowo w Warszawie. W wyniku konsekwentnych działań znanego artysty Romana Ulatowskiego, prezesa oddziału poznańskiego, powstaje miesięcznik "Światłocień" poświęcony fotografii zawodowej, artystycznej i naukowej, a w dniach 28 - 30 kwietnia 1923r. w Poznaniu zostaje zwołany Wszechpolski Zjazd Fotografów. Trzecim elementem tych działań było otwarcie I Wszechpolskiej Wystawy Fotografii pod nazwą "Światłocień". Sama wystawa stała się niezwykle ważnym wydarzeniem artystycznym, które wpłynęło w istotny sposób na dalsze losy ruchu fotograficznego w Polsce. Była też okazją od prezentacji twórców z różnych ośrodków w kraju. Tadeusz Wański biorąc w niej udział skromnie wystawił swe prace w dziale fotografii amatorskiej, zdobywając jednak przyznany przez jury brązowy medal. Ignacy Płażewski zauważył, że mimo tej nagrody recenzenci nie dostrzegli debiutu Wańskiego, który po czterech latach będzie uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich fotografów. (...)

Zainteresowania Wańskiego fotografią krajobrazową i jego osiągnięcia w tej dziedzinie szybko zostały dostrzeżone przez środowiska fotograficzne i były szeroko komentowane przez wielu znanych twórców. Szczególnym uznaniem cieszył się nowatorski sposób fotografowania, rzetelność oraz umiejętność widzenia piękna w otaczającej przyrodzie.

Kariera twórcy, który co prawda stosunkowo późno, bo w wieku 29 lat rozpoczął przygodę z fotografią, potoczyła się szybko. Prace fotograficzne Wański pokazywał na licznych wystawach krajowych i zagranicznych wszędzie spotykając się z ogromnym zainteresowaniem i otrzymując wiele nagród. (...) Artysta tworzył głownie w technikach bromowych, nie stroniąc od izohelii i nowatorskich działań, którymi umiejętnie wydobywał urodę przedstawianych pejzaży. Ograniczał ich treść do najistotniejszych elementów, eksponując główne linie kompozycji i grę światłocienia. W późniejszych latach w jego pracach zaczynają też pojawiać się postacie ludzi, ujmowane w sposób naturalny, przy pracy, odgrywające równie ważną rolę w kompozycji obrazu jak jego pozostałe elementy. W recenzjach i artykułach prasowych podkreślano mistrzostwo operowania technikami fotograficznymi, podporządkowanie ich użycia jednemu celowi jakim było uzyskanie doskonałego obrazu fotograficznego.

Tadeusz Wański, Anioł Pański (Ave Maria), lata 30 - te XX w., kolekcja Mariusza Kowalskiego

Tadeusz Wański, którego kariera artystyczna rozpoczęła się w Poznaniu, w tym mieście działał też zawodowo jako przemysłowiec - kupiec. Wraz z Kazimierzem Małeckim założył jawną spółkę handlową: Import kawy i herbaty Małecki Wański działającą od 1.03.1926 roku przy ul. Szewskiej 7.

Po dziesięciu latach poszukując nowych miejsc dla aktywnego działania rozwijająca się firma założyła w Gdyni oddział. (...) Przedmiotem działania przedsiębiorstwa były: import kawy, herbaty, sprzedaż towarów żywnościowych, palarnia kawy, pakownia herbaty.

Oddziałem spółki kierował T. Wański, który zamieszkał w Gdyni w 1938 roku przy ul. Słupeckiej 8, a następnie przy ul. Warszawskiej 5. Spółka rozwijała się pomyślnie do lat wojny, stanowiąc solidną postawę utrzymania. W okresie okupacji T. Wański ożenił się z Władysławą z d. Maczuga i urodził mu się syn Jerzy. Działalność konspiracyjna i związane z nią zagrożenie spowodowało, że musiał opuścić Gdynię i przez pewien okres czasu mieszkał w Mezowie w pow. kartuskim. W czasie okupacji Wański poniósł, jak większość mieszkańców kraju straty materialne tracąc samochód, wyposażenie mieszkania a w tym część aparatów fotograficznych. Po powrocie do Gdyni w 1945 roku reaktywował firmę pod nazwą "Kawoń" Import kawy i herbaty, palarnia kawy ul. Warszawska 5. Spółka wpisana do rejestru handlowego w 1947r. utrzymała się do 1951 r., kiedy została zlikwidowana z powodu braku przydziałów surowca.

Po zakończeniu wojny T. Wański czynnie włączył się do działalności artystycznej, wystawiając swe prace na licznych wystawach krajowych i zagranicznych. (...) W sierpniu 1958 zaplanowano w Centralnym Biurze Wystaw Artystycznych wystawę retrospektywną T. Wańskiego. Wystawa otwarta w czerwcu 1959 roku stała się wystawą pośmiertną.

Tadeusz Wański zmarł po ciężkiej chorobie w dniu 17 grudnia 1958 r. i został pochowany na cmentarzu witomińskim w Gdyni. - fragmenty tekstu z wystawy autorstwa Dagmary Płazy-Opackiej