Granice natury i technologii - „Niemożliwy horyzont” w Instytucie Fotografii Fort

Nasz stosunek do krajobrazu jest złożony i pełen sprzeczności. Łakniemy kontaktu z przyrodą dziewiczą, prawdziwą, nienaruszoną przez człowieka, tymczasem nie potrafimy oprzeć się pokusie poprawiania tego, z czym się stykami. Kapitan James Cook ponoć zakładał ogrody w stylu angielskim (a więc ogrody naśladujące dziką przyrodę) na każdej wyspie południowego Pacyfiku, do jakiej dobijał podczas swoich podróży pod koniec XVIII stulecia. Natrafiał na obszary prawdziwie nietknięte, lecz starał się je uczynić jeszcze bardziej „naturalnymi”, ale w zgodzie z własnymi przekonaniami o tym, jak przyroda wyglądać powinna.

Czym jest krajobraz?

Ewa Doroszenko i Jacek Doroszenko, Niemożliwy horyzont, Instytut Fotografii Fort, 2024 – widok wystawy. Zdjęcia: Julia Pietrzak

Również dzisiaj, w dobie nadprodukcji fotografii, doświadczamy krajobrazu w sposób zapośredniczony. Widzimy zawsze tylko to, w co wierzymy (aby zacytować tytuł świetnej książki Errola Morrisa poświęconej fotografii). W „Niemożliwym horyzoncie” Ewa i Jacek Doroszenko ukazują najbardziej zaskakujący paradoks krajobrazu: fakt, że krajobraz jako taki nie istnieje. To, co istnieje, to punkty obserwacyjne, punkty patrzenia. Krajobraz jest w istocie swojej przeniesieniem w dwa wymiary tego, co istnieje w świecie trójwymiarowym. Gdy myślimy o Wielkim Kanionie, wodospadzie Iguaçu, fiordach Norwegii czy ergach Sahary, nieuchronnie pamięć przywołuje nam konkretne zdjęcia wykonane z konkretnych miejsc o konkretnych porach.

Ewa Doroszenko i Jacek Doroszenko, Niemożliwy horyzont, Instytut Fotografii Fort, 2024 – widok wystawy. Zdjęcia: Julia Pietrzak

Nikon Z8 + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

14 899 zł

Canon EOS R6 Mark II - cena BF po Canon Cashback

8 388 zł

Sony A7 III + pakiet brązowy Fotoforma Care 12 mies.

4 989 zł

Sony A7 IV + 1300 zł Sony Cashback

9 499 zł

Panasonic Lumix S5IIX + pakiet korzyści

7 895 zł

Ewa Doroszenko i Jacek Doroszenko, Niemożliwy horyzont, Instytut Fotografii Fort, 2024 – widok wystawy. Zdjęcia: Julia Pietrzak

Ewa i Jacek Doroszenko prowadzą grę z pojęciem krajobrazu, podejmując coraz to inne jego aspekty. Punktem wyjścia stanowią dla nich słowa polskiego logika Alfreda Korzybskiego: mapa to nie terytorium. Jorge Luis Borges pisał: „W owym Cesarstwie Sztuka Kartografii osiągnęła taką doskonałość, że Mapa jednej tylko Prowincji zajmowała całe Miasto, a Mapa Cesarstwa całą prowincję. Z czasem te Niezmierne Mapy okazały się już niezadawalające i Kolegia Kartografów sporządziły Mapę Cesarstwa, która posiadała Rozmiar Cesarstwa i pokrywała się z nim w każdym Punkcie. Mniej Oddane Studiom Kartografii Następne Pokolenia doszły do wniosku, że ta obszerna Mapa jest Nieużyteczna i nie bez Bezbożności oddały ją na Pastwę Słońca i Zim. Na Pustyniach Zachodu zachowały się rozczłonkowane Ruiny Mapy.” Cesarstwo z opowiadania „O ścisłości w nauce” było, rzecz jasna, zmyślone.

Nieznane oblicza natury

Ewa Doroszenko i Jacek Doroszenko, Niemożliwy horyzont, Instytut Fotografii Fort, 2024 – widok wystawy. Zdjęcia: Julia Pietrzak

Nie są wszelako zmyślone zdjęcia satelitarne w mapach Google’a, które na pozór coraz precyzyjniej zaczynają się pokrywać z terytorium, lecz oferują doświadczenie krajobrazu w sposób rozczłonkowany, niejako nieciągły, pozbawiony struktury. Nieciągłość, przerwanie spójności, dekonstrukcja struktury są też tym, czego dokonuje duet Doroszenko w swoich kolażach, obiektach, instalacjach i renderach cyfrowych. Estetyka glitchu i generatywnej niedoskonałości wpisana zostaje w długą tradycję myślenia o krajobrazie jako pewnym fantazmacie, dla którego kategoriami organizacyjnymi są wzniosłość i malowniczość, a które do dziś kształtują nasze oczekiwania i wyobrażania o obcowaniu z naturą.

Ewa Doroszenko i Jacek Doroszenko, Niemożliwy horyzont, Instytut Fotografii Fort, 2024 – widok wystawy. Zdjęcia: Julia Pietrzak

Korzystając z popularnych gier komputerowych, przewodników turystycznych i innych internetowych źródeł, artyści ujawniają bardzo powszechne w epoce cyfrowej marzenia o odpoczynku w idyllicznym krajobrazie. Przyglądają się różnorodnym krajobrazom w oparciu nie tylko o wizualne aspekty rzeczywistości, ale w równym stopniu artyści eksplorują pomijane zazwyczaj otoczenie dźwiękowe. W filmach prezentowanych na wystawie Ewa i Jacek Doroszenko wykorzystują nagrania terenowe jako podstawę polifonicznych kompozycji dźwiękowych, wprowadzają także działanie performatywne umożliwiające wykorzystanie walorów naturalnych krajobrazów jako systemów notacji muzycznej. W instalacji dźwiękowej prezentują sposoby muzycznego odczytywania rytmiki zredukowanego otoczenia dźwiękowego poprzez wzbudzanie i preparację materiałów syntetycznych.

Kurator: Krzysztof Miękus

Ewa Doroszenko i Jacek Doroszenko, Niemożliwy horyzont, Instytut Fotografii Fort, 2024 – widok wystawy. Zdjęcia: Julia Pietrzak

Kiedy i gdzie?

Wystawę „Niemożliwy horyzont” można oglądać do 16 czerwca 2024 roku w Galerii Instytutu Fotografii Fort, w Forcie Mokotów, przy ul. Racławickiej 99 w Warszawie.

Więcej informacji na stronie fiff.org.pl.

Sylwetki autorów

Ewa Doroszenko

Artystka intermedialna, doktor sztuk plastycznych, mieszka i pracuje w Warszawie. Absolwentka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2019 i 2024 oraz Miasta Torunia w dziedzinie kultury w 2013 i 2011. Laureatka wielu międzynarodowych konkursów, m.in. Preview – Fait Gallery Brno 2016, Debuts 2018 – doc! photo magazine, Debut 2018 – Lithuanian Photographers Association oraz finalistka m.in. Noorderlicht International Photo Festival 2021, Kranj Foto Fest 2021, International Festival of Photography FIF BH – Brazil 2020, Athens Digital Arts Festival 2020, GENERATE! Festival for Electronic Arts 2019, Der Greif and the World Photography Organisation open call 2018, FILE Electronic Language International Festival Sao Paulo 2015, Biennale Sztuki Młodych Rybie Oko 2013, Konkursu Fundacji Grey House w Krakowie 2011.

Wielokrotna uczestniczka międzynarodowych rezydencji artystycznych, m.in. Hangar Barcelona w Hiszpanii, Kunstnarhuset Messen Ålvik w Norwegii, Atelierhaus Salzamt Linz w Austrii, The Island Resignified Lefkada w Grecji, Pragovka Gallery Praga w Czechach, Klaipeda Culture Communication Center na Litwie, Petrohradska Kolektiv Prague w Czechach, Re_Act contemporary art laboratory w Portugalii. Swoje prace prezentowała na wielu wystawach indywidualnych, m.in. w Muzeum Współczesnym Wrocław, Fait Gallery w Brnie, Galerii Propaganda w Warszawie, Fundacji Rodziny Staraków w Warszawie, Kolonii Artystów w Gdańsku, Galerii Sztuki Wozownia w Toruniu, Galerii Miejskiej BWA w Bydgoszczy, Pragovka Gallery w Pradze, Exgirlfriend Gallery w Berlinie, Narodowym Forum Muzyki im. Witolda Lutosławskiego we Wrocławiu, Foto Forum w Bolzano, Instytucie Polskim w Düsseldorfie.

ewa-doroszenko.com  | instagram.com/ewadoroszenko

Jacek Doroszenko

Artysta intermedialny badający relacje między dźwiękiem, obrazem i przestrzenią. Mieszka i tworzy w Warszawie i Krakowie. Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, autor realizacji audiowizualnych, prac wideo, instalacji dźwiękowych i projektów internetowych. Stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 2020, Miasta Torunia w dziedzinie kultury w 2011 oraz wielokrotny uczestnik międzynarodowych rezydencji artystycznych, m.in. Hangar Barcelona w Hiszpanii, Kunstnarhuset Messen Ålvik w Norwegii, Atelierhaus Salzamt Linz w Austrii, The Island Resignified Lefkada w Grecji, Pragovka Gallery Praga w Czechach, Klaipeda Culture Communication Center na Litwie, Petrohradska Kolektiv Prague w Czechach.

Prace prezentował na wielu wystawach indywidualnych, m.in. w Instytucie Polskim w Düsseldorfie, Foto Forum w Bolzano, Exgirlfriend Gallery w Berlinie, Pragovka Gallery w Pradze, Narodowym Forum Muzyki im. Witolda Lutosławskiego we Wrocławiu, Galerii Propaganda w Warszawie, Fundacji Rodziny Staraków w Warszawie, Kolonii Artystów w Gdańsku, Galerii Sztuki Wozownia w Toruniu, Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy. Audiowizualne projekty prezentował w ramach m.in. The Wrong New Digital Art Biennale w Rio de Janeiro, FILE Electronic Language International Festival w Sao Paulo, Transmission Arts Festival w Atenach, ISEA International Symposium on Electronic Art w Vancouver, Athens Digital Arts Festival, Future Places Festival w Porto, European Media Art Festival w Osnabrück, Performing Media Festival w South Bend, CoCart Festival CSW w Toruniu, Open-Source Art Festival w Sopocie, Mediations Biennale w Warszawie. Artysta działa również w obszarze muzyki i sztuki dźwięku. Jego kompozycje muzyczne zostały wydane w formie albumów o międzynarodowym zasięgu, m.in. Infinite Values, Time Released Sound w USA; Wide Grey, Eilean Records we Francji; Soundreaming i Bodyfulness, Audiobulb Records w Wielkiej Brytanii.

doroszenko.com | instagram.com/jacek.doroszenko