Fotografuj dziką przyrodę blisko Twojego domu

Panuje ogólne przekonanie, że najlepsze zdjęcia dzikiej przyrody muszą przedstawiać egzotyczne gatunki uchwycone w równie egzotycznym miejscu. Jednak „egzotyczny” to bardzo subiektywny termin, który w dużej mierze zależy od punktu widzenia fotografa. W końcu, jeśli mieszkasz w pobliżu Masai Mara, to „egzotyczny” może odnosić się znacznie bardziej do polskiego wróbla niż do lokalnego lwa. Mając to na uwadze, świetne ujęcie pospolitego gatunku zawsze przebije takie sobie ujęcie mniej znanego gatunku.

Dla większości z nas lokalna fauna będzie też o wiele bardziej dostępna i da znacznie więcej okazji i możliwości. Nie sugerujemy, byś zrezygnował z wyprawy na safari, jeśli nadarzy się taka okazja, ale jeśli chcesz fotografować dziką przyrodę, to rozpoczęcie tej fascynującej przygody blisko domu pozwoli udoskonalić technikę i uzyskać wyniki, które mogą być równie satysfakcjonujące.

Poniżej przedstawiamy 10 świetnych sposobów na stworzenie lub rozbudowanie portfolio zdjęć dzikiej przyrody, z których wszystkie możesz zrealizować prostym zestawem do fotografowania i przy niewielkim nawet doświadczeniu. Znacznie ważniejsza może okazać się cierpliwość, bo dzikie zwierzęta działają zgodnie ze swoim rytmem – nie Twoim – i zaakceptowanie tego jest częścią zabawy. Mówi się, że cierpliwość jest cnotą i nigdzie nie jest to bardziej prawdziwe niż w fotografii dzikiej przyrody. Ale jeśli wytrwasz, zostaniesz nagrodzony wyjątkowymi dowodami piękna dzikiej natury!

1. Czym fotografować dziką przyrodę?

Fotografia dzikiej natury to bez wątpienia jedna z najtrudniejszych, ale też najbardziej satysfakcjonujących dziedzin. Technicznie przypomina nieco fotografię akcji i sportu – w dużej mierze polega przecież na uchwyceniu wyjątkowego momentu i szybko poruszającego się obiektu - z tą różnicą, że fotograf sportu nie musi skradać się do zawodników, którzy za wszelką cenę starają się pozostać niezauważeni... Abstrahując jednak od trudnej do porównania z czymkolwiek przyjemności obcowania z dziką naturą, faktem jest, że sprzętowy próg wejścia w fotografii przyrodniczej postawiony jest niestety dość wysoko.

Wybierz aparat

Nikon Z 50

To propozycja na bardzo dobry początek. Kompaktowy i poręczny bezlusterkowiec z mniejszą fizycznie matrycą 21 Mp BSI APS-C (DX), co w fotografi i przyrody bywa sporym atutem (mnożnik ogniskowej 1,5x pozwala zwiększyć zasięg obiektywu np. z 400 mm do 600 mm). Do tego bardzo dobry w tym segmencie tryb seryjny 11 kl./s, szeroki zakres ISO 100-204 800 i, co ważne, hybrydowy AF łączący detekcję fazy i kontrastu.

Nikon Z 6II

„Szóstka” to bardzo wydajny pełno-klatkowy korpus (stabilizowana matryca FX 24,5 Mp), który łączy kompaktowe wymiary i dobrą ergonomię z szybkością pracy i znakomitą jakością obrazu. Druga generacja zyskała podwójny procesor EXPEED6, co przełożyło się na tryb seryjny aż 14 kl./s (do 124 zdjęć RAW w serii) i lepszą skuteczność hybrydowego AF, który jest teraz czuły w słabym świetle do -4.5 EV. Magnezowy korpus jest też oczywiście uszczelniony.

Nikon Z 8

Zaprezentowany niedawno Z 8 to prawdziwy demon szybkości i wydajności. W mniejszym body zamknięto możliwości topowego modelu Z 9, z tą samą pełnoklatkową matrycą 45,7 Mp i trybem seryjnym 20 lub 30 kl./s (RAW/JPEG). Do tego hybrydowy, 493-polowy AF i oparte o głębokie uczenie zaawansowane detekcje, w tym bardzo przydatne wykrywanie zwierząt i ptaków. AF jest też rekordowo czuły bo aż do -9 EV.

By wykonywać satysfakcjonujące zdjęcia – takie jakie oglądamy na stronach konkursów przyrodniczych – będziesz potrzebować szybkostrzelnego korpusu i naprawdę długiej, a także możliwie jasnej optyki. Oczywiście jeśli dopiero szukasz swojej fotograficznej drogi i próbujesz nadal różnych dziedzin, na inwestowanie w topowe szkła może być jeszcze za wcześnie. Jeśli jednak połknąłeś już bakcyla, lepiej zacznij kompletować swój zaawansowany zestaw, zaczynając właśnie od długiego obiektywu. Mówiąc najprościej, kup najlepszy na jaki Cię stać, gdyż to właśnie on będzie miał największe znaczenie dla wyglądu Twoich zdjęć. Topowe modele o jasności f/2,8 to koszt rzędu kilkudziesięciu tysięcy złotych, ale na rynku jest też kilka modeli bardziej przyjaznych kieszeni, które jednak przeniosą Twoje zdjęcia na zupełnie nowy poziom. Oto kilka naszych typów!

Obiektywy do fotografowania dzikiej przyrody

Nikkor Z 24-200 mm f/4-6.3 VR

Ten niezwykle uniwersalny, spacerowy zoom będzie świetnym wstępem do fotografi i dzikiej przyrody. Oferuje bardzo szeroki zakres ogniskowych, dzięki czemu pozwoli na rejestrowanie zarówno szerokich ujęć jak i efektownych zbliżeń. Może pochwalić się szybkim silnikiem AF oraz wbudowanym systemem optycznej stabilizacji VR. Powłoka ARNEO gwarantuje z kolei świetną pracę pod ostre światło.

Nikkor Z 100-400mm f/4.5-5.6 VR S

To ulubiony obiektyw ptasiarzy, łączy bowiem niewielką wagę (1,35 kg) z dużą elastycznością, jaką zapewnia zakres ogniskowych 100-400 mm. Pozwala więc fotografować z ręki wygodnie i stabilnie, bo ostrość wspierana jest przez bardzo wydajny system stabilizacji (5,5 EV). To też obiektyw od początku projektowany do pracy w plenerze - solidne uszczelnienia czynią go odpornym na pogodę, a powłoka fl uorowa ułatwia czyszczenie przedniej soczewki.

Nikkor Z 400 mm f/4.5 VR

Praca z długą stałką wymaga już pewnego doświadczenia, choć ten model jest wyjątkowo przyjazny. To najmniejsza „czterysetka” w swojej klasie, ale jednocześnie naszpikowana profesjonalnymi rozwiązaniami. Przemawia za nim też stabilizacja VR (5,5 EV), programowalny pierścień i przyciski, ogranicznik odległości ostrzenia, cichy silnik AF, uszczelnienia, a także krótki minimalny dystans ostrzenia wynoszący zaledwie 2,5 metra.

Nikkor Z 180-600 mm f/5.6-6.3 VR

To być może najciekawszy amatorski długi zoom w systemie Nikon Z. Rekordowy zakres ogniskowych (możliwość wydłużenia do 1200 mm z konwerterem 2x) i przystępna cena czynią z niego niezwykle łakomy kąsek. Waży niecałe 2 kg a do tego oferuje stabilizację optyczną VR (5,5 EV) i cichy krokowy silnik autofokusa typu STM.

2. Użyj zdalnego wyzwalania, by zbliżyć się do dzikich zwierząt

Powszechne występowanie wiewiórki sprawia, że jest popularnym i łatwo dostępnym tematem zdjęć przyrodniczych, czy to w przydomowym ogrodzie, czy w pobliskim lesie. Niektóre wiewiórki, szczególnie te żyjące w miejskich parkach, będą wystarczająco zaznajomione z ludźmi, aby podejść do nich całkiem blisko. Można je uwiecznić za pomocą długiego teleobiektywu, ale zdalne użycie aparatu z obiektywem szerokokątnym może stworzyć intrygujące zdjęcia z efektem „wow”!

Ustawiając aparat w pobliżu ich siedlisk i wabiąc przysmakami, takimi jak orzechy w łupinach lub posiekane owoce, możesz z dystansu czekać na odpowiedni moment. Użyj prostego bezprzewodowego pilota do aparatu, aby wyzwolić migawkę zdalnie, lub zrób to w bardziej wyrafinowany i skuteczny sposób – uruchamiając zdalny podgląd tego, co widzi aparat w aplikacji na smartfonie. Wyzwalając migawkę na odległość trzeba liczyć na łut szczęścia, ponieważ nie będziesz w stanie zmienić pozycji aparatu. Jednak, jak powiedział kiedyś golfista Gary Player: „Im więcej ćwiczę, tym więcej mam szczęścia”.

Zrób zdjęcie

Aplikacja na smartfona

W zasadzie każdy nowoczesny aparat pozwala już na parowanie go ze smartfonem. Aplikacja Nikon SnapBridge, pozwoli Ci wyświetlać ekran aparatu na smartfonie, a także zdalnie dostosowywać najważniejsze ustawienia aparatu, z punktem autofokusa włącznie. Ponadto, dzięki łączności Wi-Fi, zdjęcia mogą być automatycznie wysyłane do pamięci naszego telefonu. W ten sposób, jeszcze zanim zgramy zawartość karty, możemy szybko podzielić się efektami naszych fotograficznych łowów.

3. Wybierz się do zoo i ćwicz umiejętności

Chociaż zwierzęta żyjące w niewoli nie są ściśle częścią tego, co puryści nazwaliby „dziką przyrodą”, najłatwiejszym sposobem na zrobienie zdjęć bardziej egzotycznych gatunków jest udanie się do miejsca, w którym znajduje się ich duży wybór, czyli do zoo. W większości ogrodów zoologicznych spotkamy wiele egzotycznych zwierząt, od szympansów po żyrafy, lwy i tygrysy, ale aby uzyskać doskonałe ujęcia, należy pamiętać o trzech problemach, które występują w prawie każdym zoo: kraty, bariery i tła.

Celem jest uzyskanie naturalnych ujęć, które wyglądają tak, jakby zostały zrobione na wolności, więc trzeba wykazać się pomysłowością przy ustawianiu aparatu i przysłony. Aby poradzić sobie z prętami, zbliż obiektyw jak najbliżej szczeliny i użyj szerszej przysłony (f/5,6 lub f/4) podczas kadrowania. W podobny sposób można radzić sobie z innymi barierami, jednak największym problemem jest często nienaturalne tło. Podczas kadrowania należy dokładnie przyjrzeć się temu, co znajduje się za fotografowanym obiektem, i sprawdzić, czy elementy stworzone przez człowieka można wykadrować, ukryć lub zamaskować. Po znalezieniu najlepszego kąta użyj największej przysłony, aby rozmyć elementy tła, których nie możesz uniknąć.

4. Wykaż się cierpliwością i spróbuj sfotografować zająca

Zając jest jednym z najbardziej wymagających gatunków, więc jeśli naprawdę chcesz ustawić wysoko poprzeczkę swojego „domowego” safari, to jest to z pewnością dobry wybór. Zające żyją na dużych otwartych przestrzeniach, zwłaszcza na polach uprawnych. W przeciwieństwie do królików nie kopią nor, więc zawsze będą znajdować się nad ziemią, leżąc płasko na środku pola w niewielkim zagłębieniu lub ukrywając się w kępie trawy. Podejście wystarczająco blisko jest kluczem, ponieważ zające mają świetny zmysł wzroku i węchu. Jest to trudne, ale nie niemożliwe.

Spróbuj podkraść się powoli, trzymając się nisko i zawsze pozostając pod wiatr. W razie potrzeby zatrzymuj się na pewien czas – czekaj i obserwuj. Będziesz potrzebować długiego obiektywu – im dłuższy, tym lepszy – ale warto też robić zdjęcia siedlisk, które nadają kontekst, więc nie zawsze musisz wypełniać kadr zwierzęciem. Zające są obecne przez cały rok, ale są szczególnie aktywne w okresie lęgowym na wiosnę, kiedy grupy samców ścigają samicę. To właśnie wtedy może Ci się poszczęścić z ujęciem boksującego zająca, czyli walczących samców lub samicy uderzającej samca zalotnika! O ile nie masz niesamowitego szczęścia, nie spodziewaj się od razu dobrego ujęcia – potrzeba cierpliwości i czasu, na pewno czeka Cię też dużo czołgania się na czworakach!

Dobra rada

Użyj detekcji

Technologia zdecydowanie ułatwia dziś pracę fotografa dzikiej przyrody. Nowe tryby detekcji w bezlusterkowcach Nikon Z pozwalają już nie tylko na wykrywanie oka modelki, ale również rozpoznawanie zwierząt, czy nawet specyficznie ptaków. Funkcja ta działa przy tym zaskakująco skutecznie. Do tego stopnia, że aparat widzi ptaka, maskującego się w gałęziach drzew, jeszcze zanim dostrzeże go nasze oko.

5. Uchwyć akcję nad jeziorem lub rzeką

Lokalny staw z kaczkami to świetne miejsce na rozpoczęcie doskonalenia umiejętności fotografowania dzikiej przyrody. Ptaki będą przyzwyczajone do ludzi, a Ty będziesz miał okazję wypróbować zarówno proste ujęcia statyczne, jak i szybkie zdjęcia akcji, gdy ptaki startują i lądują. Postaraj się znaleźć spokojne miejsce z prostym, naturalnie wyglądającym tłem i unikaj ludzi w kadrze. Aby sfotografować startujące ptaki, zwróć uwagę na kierunek wiatru. Większe ptaki, takie jak kaczki, gęsi i łabędzie, lubią siadać pod wiatr, więc chcąc sfotografować je z przodu, wiatr powinien wiać Ci w plecy.

Jeśli temat się porusza, ustaw autofokus na Ciągły (AI Servo), aby aktywne punkty AF ustawiały ostrość tak długo, jak długo spust migawki jest wciśnięty do połowy. W trybie ciągłego AF łatwo jest ustawić ostrość na niewłaściwym obszarze, więc upewnij się, że skupiasz się na obiekcie, a nie na tle. Poza tym jeśli fotografujesz nad wodą, stosuj typowo niską pozycję. Robiąc zdjęcia aparatem ustawionym jak najbliżej lustra wody, obiekt będzie lepiej odseparowany od tła i uzyskasz przyjemne rozmycie.

Wiele stawów i rzek ma niestety wysokie brzegi, więc poszukaj bezpiecznego miejsca do zejścia, które pozwoli fotografować z niskiej perspektywy. Wykonywanie zdjęć z poziomu gruntu wiąże się jednak z pewnymi problemami, choćby dlatego, że nawet jeśli się położysz, patrzenie przez wizjer może być niewygodne. W tym przypadku przydatny jest odchylany wyświetlacz.

Dobra rada

Ogranicz autofokus

W niektórych obiektywach można znaleźć ogranicznik zakresu ostrości, który pomoże w szybszym ostrzeniu. Na przykład, jeśli fotografujesz kaczki oddalone o 3 m lub więcej, ograniczenie ostrości od 3 m oznacza, że obiektyw nie będzie polował na ostrość w całym zakresie, dzięki czemu szybciej ją ustawi.

6. Jak fotografować ptaki w ogrodzie?

Fotografowanie ptaków odwiedzających ogród to fantastyczny długoterminowy projekt, który może trwać… całe życie! Ale zdjęcia ptaków ogrodowych dziobiących nasiona przez drucianą siatkę plastikowego karmnika nigdy nie będą ozdobą Twojego portfolio. Nie oznacza to, że karmnik dla ptaków nie jest przydatny – po prostu nie powinien być częścią Twojego ujęcia. Zamiast tego ustaw w pobliżu naturalnie wyglądającą grzędę. Ptaki używają jej jako „poczekalni”. Wystarczy niewielka gałąź z lasu, ale jeśli zorganizujesz więcej opcji do siedzenia, zwiększysz różnorodność swoich ujęć.

Ważne jest, aby ustawić żerdź pod odpowiednim kątem, który z pozycji fotografującego zapewni naturalnie wyglądające tło. Będzie ono nieostre na zdjęciach, ale nadal należy unikać wszystkiego, co wygląda na stworzone przez człowieka – elementów takich jak ogrodzenia, sąsiednie domy lub meble ogrodowe, ponieważ zrujnują one efekt końcowy. W niektórych ogrodach może to być dość trudne, ale obejdź gałąź dookoła, patrząc na zmieniające się tło przez teleobiektyw, i miejmy nadzieję, że uda Ci się znaleźć właściwą pozycję. Jeśli masz szczęście, możesz fotografować przez otwarte okno kuchni lub ogrodu zimowego, ale nie przedkładaj wygody i łatwości nad najlepszy kąt, jaki może zaoferować Twój ogród.

Po ustawieniu żerdzi i karmnika należy pozostawić je na miejscu przez około tydzień, aby ptaki mogły zapoznać się z nowym źródłem pożywienia. Jeśli chodzi o obiektywy, będziesz potrzebować ogniskowej co najmniej 300 mm, aby być wystarczająco daleko. Dobrym pomysłem jest też statyw, który pozwoli utrzymać aparat w miarę nieruchomo i uniknąć płoszenia ptaków podczas podnoszenia go do oka. Niektórzy zaawansowani fotografowie ogrodowi używają ruchomych czatowni i umieszczają klikający, plastikowy wiatraczek na pozycji aparatu, aby zapoznać ptaki z dźwiękiem migawki. Ale te zaawansowane sztuczki nie są konieczne na początku Twojej przygody.

7. Sfotografuj drapieżne ptaki, gdy szybują w przestworzach

Obserwowanie drapieżnych ptaków w locie to niesamowite przeżycie. W Polsce możemy podziwiać różne gatunki. W pobliżu lasów i na terenach otwartych spotkamy jastrzębie, myszołowy, pustułki, kobuzy, orliki, niedaleko wody zaś – rybołowy czy bieliki. Są niesamowitymi lotnikami, szybującymi po okolicy w poszukiwaniu zdobyczy, choć podobnie jak wiele innych zwierząt preferują łatwiejszą opcję, dlatego wiele z nich można zobaczyć w pobliżu dróg, gdzie szukają padliny. Niemożliwe jest ściganie pojedynczych ptaków, ponieważ mogą one pokonać znacznie większy obszar niż Ty w ciągu zaledwie kilku sekund. Można jednak zlokalizować ich obszary żerowania i podjąć się próby sfotografowania ich w locie.

Podobnie jak w przypadku zajęcy i dzikiego ptactwa będziesz potrzebować ciągłego autofokusa i zdjęć seryjnych, aby w serii zdjęć znaleźć to najbardziej korzystne. Aktywowanie w centrum grupy punktów AF pomoże zablokować ostrość na korpusie ptaka, a przysłona f/5,6 lub f/8 powinna zapewnić wystarczającą ostrość na całej imponującej rozpiętości skrzydeł. Ważne są również krótkie czasy otwarcia migawki, a do uzyskania naprawdę ostrych zdjęć potrzebujesz około 1/2000 s lub więcej. Z tego powodu konieczne może być użycie wyższego ISO. Nie martw się jednak o szum – on zawsze będzie lepszy niż poruszone zdjęcie. Komponowanie nie jest łatwe podczas fotografowania poruszającego się ptaka, więc przygotuj się na luźne kadrowanie obrazu, a następnie przytnij go już w komputerze.

Dobra rada

Skompensuj ekspozycję

Podczas fotografowania ptaka na tle nieba aparat często niedoświetla zdjęcie. Z tego powodu warto zastosować dodatnią kompensację ekspozycji, aby uchwycić więcej szczegółów. To, jak duża korekcja jest potrzebna, zależy od warunków, ale jeśli zaczniesz od +2/3 (0,7) EV i następnie skontrolujesz histogram, zorientujesz się, czy konieczna jest dalsza korekta.

Największym problemem podczas fotografowania ptaków na niebie jest ekspozycja. Najlepiej fotografować je, gdy słońce znajduje się niżej na niebie i oświetla ich spód, gdy się obracają, dzięki czemu na ich piórach jest dużo światła, a różnica w ekspozycji jest wtedy zminimalizowana – w przeciwnym razie będziesz musiał zastosować kompensację ekspozycji (patrz ramka z lewej strony).

8. Odkrywaj naturę w skali makro

Specyficzną odmianą fotografii dzikiej przyrody są owady, a ważki należą do najbardziej kolorowych i łatwych do sfotografowania. Można je znaleźć wśród trzcin obok stawów i rzek w cieplejszych miesiącach letnich. Korzystając z obiektywu makro lub krótszego teleobiektywu, ustaw się równolegle do nich, aby zachować jak największą ostrość przy przysłonie f/8 lub f/11.

Użycie zewnętrznej lampy błyskowej lub ledowej może pomóc w oświetleniu ich misternych szczegółów i podkreśleniu kontrastu z zacienionym tłem. Ważki spędzają większość swojego życia jako swobodnie pływające nimfy w wodzie, zanim wpełzną na łodygę trzciny i wyłonią się jako dorosłe osobniki. Jeśli uda Ci się znaleźć ważkę w momencie, gdy jej skrzydła dopiero się rozwijają, możesz poświęcić nieco więcej czasu na oświetlenie i kompozycję, ponieważ ważki nie potrafią wtedy jeszcze latać.

9. Poszukaj dzikiej przyrody w mieście

To specyfika współczesnego świata, że lisy częściej można spotkać w mieście niż na wsi. Choć żyją blisko ludzi, pozostają nieufne. Nawet jeśli regularnie odwiedzają Twój ogród, potrzeba czasu, aby przyzwyczaiły się do Twojej obecności. Możesz natknąć się na odważne osobniki, na tyle zrelaksowane, że można z nimi zrobić sesję zdjęciową, ale zazwyczaj musisz rozgryźć ich zachowanie. Lisy są bardziej aktywne wieczorem, szukaj ich na dziedzińcach kościelnych lub w pobliżu nieużytków. Mają swoje przyzwyczajenia i często regularnie odwiedzają te same miejsca, więc poczekaj w samochodzie – to idealna niewidzialna miejska „kryjówka”. Fotografowanie w słabym świetle wymaga wysokiej czułości ISO i dużych otworów przysłony. Wykorzystaj otoczenie, aby opowiedzieć historię tych dzikich zwierząt żyjących wśród nas.

10. Uchwyć sylwetkę zwierzęcia na tle kolorowego nieba

Byłoby wspaniale, gdybyśmy mogli spędzać całe długie dnie w lesie, tropiąc jelenie, łosie czy daniele z aparatem w ręku. Ale biorąc pod uwagę realia codziennego życia i pracy, musimy często szukać łatwiejszego sposobu, aby stanąć twarzą w twarz z niektórymi gatunkami imponujących rogaczy. Parki czy hodowle jeleni lub danieli istnieją w Wielkiej Brytanii od czasów Normanów, kiedy właściciele ziemscy chcieli pochwalić się swoim bogactwem. Coraz więcej tego typu miejsc znajdziemy także w Polsce. Chociaż zwierzęta w takich miejscach są zamknięte, mogą swobodnie wędrować, zapewniając naturalnie wyglądające ujęcia dla każdego z długim obiektywem. Robienie zdjęć w takich parkach jest łatwiejsze niż szukanie ich na wolności, ale nadal wymaga cierpliwości, wyczucia czasu i umiejętności, aby uzyskać dobre zdjęcia.

Świetne ujęcia można uzyskać o każdej porze roku, ale jednym z najlepszych momentów na odwiedzenie parku jest rykowisko. To okres godowy, podczas którego samce prezentują się najbardziej dostojnie, jednocześnie walczą ze sobą o dominację w stadzie. Aby zachować mobilność, zainwestuj w monopod, aby ustabilizować długi obiektyw zamiast statywu. Staraj się odwiedzać miejsca, w których panują dobre warunki atmosferyczne, z porannymi mgłami lub wieczornymi zachodami słońca. Gdy już poznasz miejsca, w których przebywają jelenie, nie będziesz musiał tracić zbyt wiele czasu na ich tropienie. Podczas fotografowania z monopodu z długim obiektywem można łatwo przełączyć się z formatu poziomego na pionowy, poluzowując kołnierz obiektywu i obracając aparat i obiektyw. Pozwala to szybko reagować na to, co dzieje się przed obiektywem i daje dodatkowe możliwości kompozycyjne.

Partnerem publikacji jest firma Nikon. Artykuł pochodzi z najnowszego wydania magazynu Digital Camera Polska (DCP 3/2023)