Zanim kupisz pierwsze tele, czyli wszystko co musisz wiedzieć o długich ogniskowych!

Artykuł pochodzi z najnowszego wydania magazynu Digital Photographer Polska. Partnerem publikacji jest Focus Nordic, dystrybutor marki Tamron w Polsce.

Ukazanie akcji z bliska i uchwycenie niepozowanych scen z dużą szczegółowością nigdy nie było łatwiejsze. Dzięki swojej wszechstronności teleobiektywy stały się nieodzowne przy wykonywaniu wielu gatunków zdjęć, jak choćby sport czy dzika przyroda, gdzie fotograf czerpie korzyści z możliwości fotografowania z dużej odległości, nie płosząc ich i nie narażając własnego zdrowia.

Tamron 150-500 mm, fot. Andre Costantini

Dużą zaletą teleobiektywów jest również charakterystyczny efekt kompresowania perspektywy, dzięki czemu tło wydaje się być bliżej fotografowanego obiektu, eliminując jednocześnie z kadru elementy rozpraszające uwagę. Jest to szczególnie przydatne podczas fotografowania akcji, ponieważ zagęszczona perspektywa dodaje wrażenia dynamiki.

Tamron 150-500 mm, fot. Jun Matsuo

Odległość od obiektu w połączeniu z dużym otworem względnym obiektywu sprawiają, że tło staje się przyjemnie rozmyte, dzięki czemu podkreślone zostają kluczowe cechy, a uwaga oglądających kieruje się w stronę tematu. Teleobiektywy są używane również do wykonywania portretów, ponieważ zapewniają modelom korzystny wygląd bez zniekształceń rysów twarzy.

Tamron 150-500 mm, fot. Jun Matsuo

Dodatkowo elastyczność optyki tele pobudza kreatywność fotografa. Nie są to modele łatwe w obsłudze - ich ciężar i poprawna konfiguracja mogą stanowić wyzwanie, co sprawia, że bardzo ważną rzeczą jest wiedza na temat ich obsługi, zwłaszcza podczas fotografowania z ręki. W kolejnych rozdziałach przybliżymy Wam zagadnienia związane z możliwościami teleobiektywów i pokażemy, jak przenieść dzięki nimi swoją fotografię na wyższy poziom.

Znajdź tele dla siebie

Ze względu na zaawansowane podzespoły i komponenty, takie jak precyzyjnie szlifowane soczewki czy systemy stabilizacji, teleobiektywy nie są niestety tanie. Dlatego ważne jest, aby przed zakupem dobrze zastanowić się nad tym, jakie wymagania powinien spełniać wybrany model, z uwagi na specyfikę wykonywanych przez Ciebie zdjęć.

Pierwsze pytanie powinno dotyczyć tego, czy powinieneś kupić obiektyw stało-, czy zmiennoogniskowy. Obiektyw stałoogniskowy jest często mniejszy i pozwala rejestrować ostrzejsze zdjęcia. Niemniej nowoczesne teleobiektywy typu zoom są już tak zaawansowane technicznie, że różnica w szczegółowość rejestrowanych fotografii jest niemal niezauważalna. Obiektywy stałoogniskowe często mają też większy maksymalny otwór przysłony i dlatego pozwalają robić zdjęcia z mniejszą głębią ostrości.

Zoomy dają nam za to znacznie większą elastyczność, która w przypadku początkujących fotografów jest nie do przecenienia. Jeśli masz zamiar kupić sobie swój pierwszy teleobiektyw, zdecydowanie wybierz model zmiennoogniskowy. Jest on bardziej wszechstronny i oferuje większą wygodę w zakresie użytkowania oraz swobody komponowania obrazu (na przykład Tamron 50-400 mm sprawdzi się zarówno w reportażu, portrecie jak i fotografii dzikiej przyrody).

Gdy już zaczniesz sprzedawać swoje zdjęcia i zarabiać na fotografii, będziesz mógł pozwolić sobie na zakup droższego i jaśniejszego obiektywu stałoogniskowego - o ile stwierdzisz, że rzeczywiście będzie on przydatny w Twojej pracy. Niemniej przed zakupem wybranego modelu warto najpierw go wypożyczyć. W ten sposób możesz ocenić jego ergonomię, obsługę i zdecydować, czy jest to istotnie odpowiedni obiektyw do Twoich potrzeb.

Które tele wybrać?

Krótki, jak Tamron 35-150 mm

Od standardowej ogniskowej po średnie zbliżenie. Krótki teleobiektyw, taki jak ten Tamron o zakresie 35-150 mm i jasności f/2-2,8 to dobre rozwiązanie w portrecie, reportażu czy fotografii eventowej. Dzięki użytecznemu zakresowi wykonamy nim tak szerokie portrety grupowe jak i ciasne zbliżenia twarzy z ładnie rozmytym tłem. To również świetny podróżniczy zoom typu all-in-one! Mocowania: Sony E | Nikon Z

Średni, jak Tamron 70-300 mm

To niedrogi teleobiektyw, który stanowi częste uzupełnienie dla standardowego zooma o zakresie ok. 24-70 mm. A dzięki bardzo lekkiej i kompaktowej budowie również idealne szkło do pierwszych eksperymentów z fotografią sportu i dzikiej przyrody. W połączeniu z matrycą APS-C oferuje jeszcze bardziej imponujący zasięg - ekwiwalent 450 mm na długim końcu! Mocowania: Sony E | Nikon Z

Długi, jak Tamron 150-500 mm

To obiektyw dla tych, którzy więdzą czego chcą! Duży zakres ogniskowych, wydajna optyczna stabilizacja i zaawansowany układ soczewek spełnią oczekiwania nawet bardziej wymagających fotografów akcji i przyrody. Uniwersalna stopka ułatwi pracę ze statywu a krótki zakres ostrzenia zmienia ten model w quasi-makro (1:3). Mocowania: Sony E | Nikon Z | Fujifilm X

Idealna ogniskowa do portretu?

Za portretowe uważa się średnie długości ogniskowej. Nie zaleca się natomiast wykonywania portretów za pomocą obiektywu szerokokątnego. Krótkie ogniskowe, takie jak 35 mm, zniekształcą twarz fotografowanej osoby - na przykład optycznie powiększając nos lub czoło - przez co model lub modelka będą wyglądać karykaturalnie. Z drugiej strony efekt kompresji typowy dla dłuższych ogniskowych może sprawić, że zdjęcia będą płaskie a elementy dalekiego tła (pozornie) zbyt blisko. Najlepiej proporcje twarzy oddają ogniskowe z przedziału 70-135 mm.

Współczynnik pozornego wydłużenia ogniskowej

Choć w cyfrowej fotografii funkcjonują obecnie systemy oparte o różne rozmiary matryc, punktem odniesienia są sensory pełnoklatkowe (odpowiadające tradycyjnej klatce filmu 35 mm). Dziś jest to wiodący format ale wielu fotografów sportu i dzikiej przyrody świadomie wybiera mniejsze matryce (APS-C lub 4/3) korzystając z efektu pozornego wydłużenia ogniskowej. Ponieważ mniejsza matryca to jakby centralny wycinek standardowego sensora, zawęża się również kąt widzenia obiektywu pozornie wydłużając jego zasięg. Dzięki temu obiektyw Tamron 150-500 mm podpięty do korpusu Fujifilm (APS-C) oferuje już zasięg aż 750 mm!

Zadbaj o stabilność

Zakup monopodu lub solidnego statywu to dobra inwestycja. Zwłaszcza te wykonane z włókna węglowego – mocnego, stosunkowo lekkiego materiału – zapewniają stabilność oraz mobilność. Duże znaczenie ma również wybór odpowiedniej głowicy. Najlepszą opcją jest głowica gimbalowa, dzięki której można łatwo poruszać aparatem z obiektywem, ponieważ pozwala zamocować zestaw w punkcie środka jego ciężkości.

Unikaj z kolei korzystania z głowic kulowych, o ile zestaw nie jest na nich zamocowany za pomocą kołnierza obejmującego tubus obiektywu, ponieważ są one przeznaczone do użytku z lekkimi aparatami i nie zapewniają wystarczająco solidnego oparcia. Może to spowodować samoczynną zmianę położenia zestawu z powodu dużego ciężaru obiektywu i z uwagi na nierównomierne rozłożenie ciężaru.

W takim właśnie przypadku kołnierz obiektywu pozwoliłby go przesunąć i znaleźć punkt równowagi. Dużą zaletą głowic gimbalowych jest też to, że większość z nich jest wyposażona w uchwyt, dzięki któremu można bez wysiłku przechodzić od fotografowania aparatem w formacie pionowym do położenia w poziomie i odwrotnie.

Znajdź równowagę - mówi fotograf dzikich zwierząt Michael Eastwell

Teleobiektywy są niezbędnym narzędziem pracy każdego fotografa przyrody – nie tylko pozwalają nam robić zdjęcia z dystansu, ale także kompresują zawartość kadru. Dzięki takiej zacieśnionej perspektywie można uzyskać bardziej „skoncentrowane”, intymne ujęcia obiektu.

„Piękno fotografowania za pomocą teleobiektywu polega też na tym, że daje on możliwość uproszczenia sceny, czasami bowiem zbyt szeroki kadr może prowadzić do rejestrowania „zabałaganionych” zdjęć. Jeśli nie będziesz ostrożny, obiekt może zniknąć pośród wielu innych elementów sceny, przez co zdjęcie będzie rozczarowujące. Fotografowanie z ogniskową rzędu 400 mm pozwala mi wyraźnie odizolować fotografowany obiekt od reszty sceny, nawet przy zastosowaniu średniej wielkości otworu przysłony.

Fotografując dzikie zwierzęta – o ile to tylko możliwe – zwracam szczególną uwagę na znalezienie estetycznej równowagi, pozwalającej wyraźnie ukazać stworzenia pomiędzy warstwami pierwszego planu i elementami tła. Na przykład zrobienie zdjęcia jelenia na pustym polu, gdzie nie ma otaczających go obiektów, da znacznie mniej uderzający obraz w porównaniu z jeleniem sfotografowanym w gęstych zaroślach, pomiędzy wysoką trawą a drzewami.

Konfiguruj obiektyw za pomocą „apki”

Nowe obiektywy Tamron wyposażone są w uszczelnione złącze USB-C, dzięki czemu możemy podpinać je bezpośrednio do komputera, by za pomocą aplikacji Tamron Lens Utillity aktualizować oprogramowanie, przypisywać funkcje przycisku Fn (np. tryb pracy AF, przywołanie odległości ostrzenia, zmiana odległości A-B), pierścienia ostrości (AF/przysłona) oraz trybu pracy optycznej stabilizacji VC. Teraz, dzięki aplikacji o tej samej nazwie (na razie tylko na Androida), wszystkie te funkcje określimy też z poziomu telefonu - bez względu na to czy jesteśmy na plenerze w lesie czy na stadionie.

Spróbuj uchwycić kulminacyjny moment - mówi fotograf sportów motorowych Phil Hay

Fotografowanie akcji za pomocą teleobiektywu polega na izolowaniu szczegółów konkretnego obiektu z szerszego obrazu, aby zamrozić temat i jego ruch. Może również dotyczyć przekazywania emocji i oddawania poczucia prędkości. Jest to wyjątkowo satysfakcjonujące, ponieważ tworzy wciągające i dynamiczne obrazy.

W przeciwieństwie do fotografowania za pomocą szerszych szkieł teleobiektyw kompresuje tło, skupiając uwagę na obiekcie i uwydatniając jego szczegóły. Optyka tego typu doskonale się nadaje do wprowadzania widza w sam środek akcji, jednak jeśli nie nauczysz się nią właściwie posługiwać, to możesz łatwo przegapić kluczowe momenty ze względu na wąskie pole widzenia takich szkieł.

Podczas fotografowania dowolnym obiektywem, a zwłaszcza teleobiektywem, miej oczy szeroko otwarte. Po zrobieniu jednego zdjęcia wypatruję następnego, mając oczy zwrócone w stronę sceny lub opuszczając aparat mniej więcej na wysokość podbródka, aby uzyskać szersze pole widzenia i skrócić czas potrzebny na ponowne przyłożenie aparatu do oka.

Jeśli chodzi o teleobiektywy, ich wybór jest nieograniczony, podobnie jak ich ceny. Możesz jednak wydać dużo na model 400 mm f/2,8 i nadal wracać z sesji niezadowolony. Wysokiej klasy obiektywy pozwalają robić ostrzejsze zdjęcia i mają wiele innych zalet, o których sam się przekonasz, w rzeczywistości prawdopodobnie nie zobaczysz różnicy pomiędzy obrazem zarejestrowanym za pomocą bardzo drogiej i tańszej optyki.

Solidny, oferujący wiele funkcji obiektyw, taki jak Tamron 50–400 mm lub 150–500 mm, to świetna, niedroga konstrukcja optyczna, która przy prawidłowym użytkowaniu zaskoczy Cię uzyskiwanymi wynikami.

Panoramuj, by oddać wrażenie ruchu

Wybierz ujęcie

Ustawienie się po wewnętrznej stronie krzywej toru pozwala dłużej utrzymywać ostrość na obiekcie przy stałej prędkości przesuwania aparatu. Na zewnętrznych zakrętach lub prostych prędkość się zmienia, więc musisz przyspieszać przesuwanie aparatu, gdy samochód się do Ciebie zbliża, i zwalniać, gdy zaczyna się oddalać.

Wstępnie ustawiona ostrość

Zogniskuj obiektyw w miejscu, w którym znajdzie się obiekt, a następnie wyłącz autofokus, aby zablokować ostrość. Kompensuj dłuższy czas naświetlania i zwiększaj zakres głębi ostrości, stosując mniejszy otwór przysłony. Stwórz w swojej głowie wirtualny obszar, w obrębie którego temat będzie ostry. Śledź go płynnym ruchem w tej wyznaczonej przestrzeni, aby uzyskać bardziej spójne zdjęcia.

Postawa

Stanowisz oparcie dla swojego aparatu. Zaczynając od poziomu gruntu, rozstaw stopy przynajmniej na szerokość barków, aby uzyskać mocną, stabilną podstawę, z lekko ugiętymi kolanami. Łokcie powinny być przyciągnięte do boków tułowia, a aparat podniesiony do oczu.

Jednostajny płynny ruch

Obrót powinien odbywać się w biodrach i tułowiu – pomyśl o nich jak o punkcie obrotu w osi X na statywie z zblokowaną resztą pokręteł. Śledź obiekt w obszarze, w którym wstępnie ustawiłeś ostrość, wciśnij spust migawki i nadal obracaj się w ślad za tematem. Zaczynam robić zdjęcia tuż przed pojawieniem się obiektu w wybranej części sceny i kończę, gdy już ją opuści.

Czas otwarcia migawki

Nie ma tu żadnej magicznej formuły. Zacznij od ok. 1/125 s, co powinno pozwolić ci uzyskać dobre rezultaty w przypadku szybko poruszających się samochodów, a następnie zacznij wydłużać czas do wartości między 1/30 a 1/6 s. Tak długie czasy naświetlania pozwolą oddzielić obiekt od tła.

Dbaj o swój teleobiektyw, aby robił zawsze ostre zdjęcia

Zakup zaawansowanego telezooma zwykle wiąże się z dużym wydatkiem, dlatego bardzo ważna jest właściwa pielęgnacja, by obiektyw służył nam jak najdłuzej. Soczewki obiektywu i jego powłoki są wrażliwe na uszkodzenia mechaniczne, więc aby chronić ich powierzchnię, od samego początku używaj teleobiektywu z nakręconym na niego filtrem UV. Nie tylko zabezpieczy on przednią soczewkę przed ewentualnym zarysowaniem, ale także zapobiegnie przedostawaniu się kurzu i wilgoci do wnętrza tubusu, co może spowodować jego zagrzybienie, które jest trudne do usunięcia i może być wyrokiem śmierci dla obiektywu. Upewnij się również, że używasz wysokiej jakości filtra UV, ponieważ w przeciwnym razie może mieć on wpływ na ogólny wygląd i jakość Twoich zdjęć.

Szukając nowych ujęć i kadrów, noś obiektyw z aparatem na pasku naramiennym blisko ciała i przednią soczewką skierowaną w stronę ziemi. Jeśli konieczna okaże się wymiana obiektywu, zawsze trzymaj w trakcie całego zabiegu korpus skierowany otworem w dół, aby zapobiec przedostaniu się do wnętrza drobinek kurzu, które przylgną do matrycy lub soczewki i staną się widoczne na zdjęciach. Jeśli do środka aparatu dostaną się jakieś cząsteczki, zaleca się skonsultowanie ze specjalistą, ponieważ w wyniku nieprawidłowego czyszczenia łatwo jest uszkodzić delikatny sensor.