Warszawa lata 40. - galeria

Nakładem Wydawnictwa BOSZ ukazał się album „Warszawa lata 40.”, prezentujący odnowione fotografie ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego. Książka zawiera kilkaset niepublikowanych dotąd zdjęć, które łamią stereotyp powojennej Warszawy, pokazując odradzającą się z ruin stolicę jako miasto pełne nadziei, ruchu i energii. To pierwsza pozycja z serii FOTO RETRO – cyklu, który w nowoczesnej szacie graficznej ukazuje fotograficzny zapis powojennej historii Polski.

Autor: Patryk Wiśniewski

1 Wrzesień 2014

Artykuł na: 2-3 minuty

„Warszawa lata 40.” jest opowieścią o stolicy podzieloną na pięć wypełnionych zdjęciami rozdziałów. Każdy z nich przedstawia miasto z odmiennej perspektywy. Album rozpoczyna rozdział „Powroty”, czyli zbiór zdjęć Warszawy zrujnowanej wojenną apokalipsą; pustyni, po której krążą zagubione sylwetki ocalonych. Druga część – „Odbudowa” – skupia się na wspólnocie zaangażowanych w odnowę stolicy robotników, architektów i studentów. Rozdział „Ruch”to fotografie Warszawy dynamicznej, szybko rozwijającej się, w której stukot kopyt po bruku coraz częściej zagłuszany jest przez warkot silników. Część „Od nowa”ukazuje miasto w obliczu socrealizmu. Zdjęcia przedstawiają tłumne wiece, nowe placówki publiczne i zawody sportowe. Zamykające album „Życie”jest z kolei obrazem warszawskiej codzienności – zawiera m.in. portrety spacerujących elegantek i elegantów, gazeciarzy czy pucybutów.

Front walki ideologicznej na polu edukacji był szeroki, nadrzędnym celem było odrzucenie światopoglądu religijnego i kształtowanie młodych pokoleń w duchu światopoglądu materialistycznego. Autor zdjęcia Andrzej Millak /Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Tuż przed wojną autobusy Chevrolet EFD 183 stanowiły połowę całego taboru. Na zdjęciu autobus linii „P” jeżdżący na trasie Saska Kępa – plac Unii Lubelskiej. W tle ruiny kościoła św. Aleksandra - Autor zdjęcia Stefan Rassalski / Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Nawet wykonawcy zawodu czyścibuta potrafili zasłużyć na powszechny szacunek. Pracujący pod hotelem Polonia weteran warszawskich czyścibutów Andrzej Kozłowski stał się bohaterem Polskiej Kroniki Filmowej w 1947 roku, gdy ogłosił, że w związku z Miesiącem Warszawy przeznacza na Fundusz Odbudowy cały niedzielny zarobek. - Autor zdjęcia Stefan Rassalski / Narodowe Archiwum Cyfrowe.

W 1947 roku władza komunistyczna postanowiła rozprawić się z drobnym handlem. Z inicjatywy Hilarego Minca rozpętała tzw. bitwę o handel. Jej ofiarą padli prywatni sklepikarze, którzy od zawsze byli fundamentem wymiany towarowej. Na zdjęciu – ówczesny handel uliczny w różnych odsłonach. - Autor zdjęcia Stefan Rassalski / Narodowe Archiwum Cyfrowe.

W zniszczonym hotelu Europejskim na Krakowskim Przedmieściu dawni właściciele zaraz po wojnie otworzyli restaurację i zaczęli remont. Nie dokończyli. W 1948 roku gmach przejął MON. - Autor zdjęcia Stefan Rassalski / Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Pomnik Adama Mickiewicza został wywieziony przez Niemców do Rzeszy w 1942 roku. Po wojnie odnaleziono tylko głowę i fragment torsu. Odtworzony, wrócił na swoje miejsce w styczniu 1950 roku. - Autor zdjęcia Stefan Rassalski / Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Kino Palladium przy ulicy Złotej 7/9 otwarto zaraz po wojnie. Za okupacji, jako Helgoland, było niedostępne dla Polaków. Podczas powstania wyświetlono w nim trzy części filmu „Warszawa walczy” - Autor zdjęcia Stefan Rassalski / Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Tramwaj linii 28 wjeżdża z ulicy Marszałkowskiej na plac Zbawiciela. - Autor zdjęcia Stefan Rassalski / Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Leokadia Krajewska – słynna Lodzia Milicjantka – jedna z pierwszych kobiet w Kompanii Ruchu Drogowego, kierowała ruchem na warszawskich skrzyżowaniach. Była niezwykle popularna, co skwapliwie wykorzystywała komunistyczna propaganda dla ocieplania wizerunku służb mundurowych. W 1948 roku na balu przodowników pracy Lodzia tańczyła pierwsze tango z premierem Józefem Cyrankiewiczem. - Autor zdjęcia Stefan Rassalski / Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Czas powrotów. Ludzie wracają do swoich domów, budynki wracają do dawnych kształtów, pomniki – na swoje miejsca. Fragment ulicy Długiej wraz z mieszkańcami. – Autor zdjęcia Stefan Rassalski / Narodowe Archiwum Cyfrowe.

widok z balkonu, w głębi wieże kościoła Zbawiciela na placu Zbawiciela - Autor zdjęcia Stefan Rassalski / Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Łaciński napis na cokole kolumny w tłumaczeniu na polski głosi: „Zygmunt III z mocy wolnej elekcji król Polski, z tytułu dziedziczenia, następstwa i prawa – król Szwecji, w umiłowaniu pokoju i w sławie pierwszy pomiędzy królami, w wojnie i zwycięstwach nie ustępujący nikomu, wziął do niewoli wodzów moskiewskich, stolicę i ziemie [moskiewskie] zdobył, wojska rozgromił, odzyskał Smoleńsk, złamał pod Chocimiem potęgę Turcji, panował przez czterdzieści cztery lata, w szeregu czterdziesty czwarty król, dorównał w chwale wszystkim i przyjął ją [chwałę] całą”. Król Zygmunt runął na ziemię w nocy z 1 na 2 września 1944 roku, trafiony pociskiem z niemieckiego działa. Wrócił na swoje miejsce 22 lipca 1949 roku- Autor fotografii nieznany/ Narodowe Archiwum Cyfrowe

Zobacz wszystkie zdjęcia (12)

Fotografie opatrzono komentarzami uzupełniającymi sferę wizualną, album rozpoczyna zaś wstęp Danuty Szaflarskiej. Jedna z pierwszych powojennych gwiazd filmowych wspomina stolicę dźwigającą się z popiołów, trudności codziennego życia, ale i pełny młodzieńczej werwy entuzjazm warszawiaków.

LEICA Q3 + książka z autografem Chrisa Niedenthala

29 399 zł

Canon EOS R5 II + złoty pakiet 12 miesięcy Fotoforma Care

21 999 zł

NIKON Z9 + voucher 500 zł na Nikkor + Złoty Pakiet 12 msc Fotoforma Care

21 499 zł

Sony A7R V + Złoty Pakiet 12 msc Fotoforma Care

18 779 zł

FUJIFILM GFX 100S + rabat 2500 zł na obiektywy GF

16 999 zł

Album jest pierwszą pozycją z cyklu FOTO RETRO. Seria prezentować będzie nieznane zdjęcia wyselekcjonowane z bogatego archiwum Narodowego Archiwum Cyfrowego. W cyklu ukażą się również książki przedstawiające Warszawę w kolejnych dekadach. O latach 50. opowie Krystyna Sienkiewicz, a w lata 60. wprowadzi czytelników Beata Tyszkiewicz. Celem cyklu FOTO RETRO jest odświeżenie wizualnej pamięci Polaków.